Menu
استرس و اضطراب از جمله درگیری های اکثر افراد جامعه است که زندگی آنها را به طور جدی تحت تاثیر قرار می دهد، از طرفی وجود استرس بالا در زندگی ممکن است زمینه ساز بسیاری از بیماری های روحی و جسمی شود.
در این مطلب سعی داریم شما را با علت بروز استرس و تنش های روانی و نحوه غلبه بر آن از طریق درمان های گیاهی آشنا کنیم.
انسان از نظر ساختاری و روانی به شدت تحت تأثیر عوامل روانی قرار می گیرد و این کار نقش عمده ای در محدود کردن توانایی های فرد در انجام فعالیت ها و کارهایش تا حد امکان دارد.شرایط و موقعیت های اطراف تاثیر منفی بر فرد دارد. زندگی افراد، منجر به تغییر در سبک زندگی معمول انسان می شود. شایان ذکر است که استرس روانی در فرد در نتیجه قرار گرفتن در معرض استرس و فشار در محل کار، همراه با تغذیه نامناسب، عدم فعالیت ورزشی و نوسانات خواب در فرد ایجاد می شود.
استرس به عنوان پاسخ بدن به هر خواسته ای که به آن تحمیل می شود، تعریف می شود و این خواسته ها ممکن است مربوط به شغل، وضعیت مالی، روابط، گرسنگی، بیماری و مواردی از این دست باشد .میزان فشارهای روانی در عین حال که بر عملکرد فرد تاثیر منفی می‌گذارد، ممکن است دلیلی بر سلامت روحی و جسمی فرد باشد.
استرس روانی ممکن است در انسان عوارض جانبی داشته باشد که عبارتند از:
بیماری‌های ارگانیک: این بیماری با بیماری‌های مزمن مانند دیابت، سردردهای روانی، زخم معده، بیماری‌های آلرژیک مانند بیماری‌های پوستی، ضعف جنسی در مردان، بی‌نظمی‌های قاعدگی و بی‌تفاوتی عمومی نشان داده می‌شود.
بیماری های روانی: اضطراب و افسردگی، پیری زودرس، استرس می‌تواند به آتروفی سلول‌های مغز کمک کند، در نتیجه باعث اختلال در حافظه و همچنین تسریع ظهور علائم پیری و پیری زودرس می‌شود
اضطراب انواع مختلفی دارد که عبارتند از:
-آگروفوبیا (ترس از حضور در مکان های عمومی).
-اختلال اضطرابی ناشی از یک وضعیت پزشکی (بیمار در اثر یک مشکل سلامتی در معرض آن قرار می گیرد).
-نوع دیگر اختلال اضطراب فراگیر است (هنگامی که فرد درگیر هر فعالیتی می شود یا درگیر کارهای معمولی می شود، اضطراب افزایش می یابد).
-اختلال هراس (مجموعه ای از اضطراب و ترس که در عرض چند دقیقه به حداکثر خود میرسد، همراه با تنگی نفس، تنفس سریع و درد قفسه سینه).
-سکوت انتخابی (مثلاً کودکان در موقعیت های خاص صحبت نمی کنند).
-اضطراب جدایی (یک اختلال کودکانه مانند اضطراب جدایی از والدین).
-فوبیای اجتماعی (احساس شرم، عدم اعتماد به نفس، ترس از اجتماعی شدن).
علائم اضطراب از یک مورد به مورد دیگر، بسته به شدت متفاوت است، در اینجا به برخی از علائم اشاره می کنیم :
-از دست دادن توانایی تمرکز برای مدت معینی با یک عمل
-عصبی بودن و عصبانیت سریع به دلایل بی اهمیت
اختلال اضطراب باعث می شود بیمار نه تنها احساس اضطراب کند، بلکه ممکن است برخی از بیماری های جدی و دشوار را تشدید کند، از جمله:
-توسل بیمار به استفاده از مواد اعتیادآور.
-بی خوابی و مشکلات خواب.
-احساس افسردگی
-اختلالات گوارشی و روده ای.
-احساس مداوم سردرد.
-دندان قروچه.
از گذشته های دور استفاده از برخی از گیاهان برای تسکین تنش های عصبی و افزایش آرامش روان مرسوم بوده است. گیاهان دارویی به دلیل داشتن برخی از ترکیبات خاص و آرامبخش می توانند تا حدود زیادی در تسکین استرس و اضطراب موثر باشند و عوارض کمتری نسبت به داروهای آرام بخش شیمیایی دارند.
در ادامه به چند مورد از گیاهان موثر در رفع تنش های روانی و استرس اشاره می کنیم :
نعناع یکی از گیاهانی است که به خاطر طعم و عطر متمایزش معروف است و میتوان آن را به بسیاری از غذاها اضافه کرد. منتول موجود در نعناع به دلیل نقش موثری که به عنوان شل کننده عضلانی و ضد اسپاسم دارد، شناخته شده است و بوی نعنا نیز دارای بوی خاصی است. اثربخشی این گیاه در کاهش احساس تنش، اضطراب، ناکامی و خستگی، به بدن آرامش بیشتری می بخشد.
زنان باردار باید از نوشیدن چای نعناع خودداری کنند، زیرا ممکن است خطر سقط جنین را افزایش دهد.
برای تهیه دمنوش نعناع می توانید از برگ های خشک و تازه نعناع استفاده کنید.
یک قاشق غذاخوری برگ نعناع خشک را به ازای هر فنجان آب جوش به قوری اضافه کنید و بگذارید دم بکشد.
اگر از برگهای تازه نعناع استفاده می کنید زمان کمتری برای دم کشیدن دمنوش خود نیاز دارید. پس از دم کشیدن دمنوش را صاف کرده و میل نمایید، در صورت تمایل می توانید آن را با عسل شیرین کنید.
به لیمو گیاهی با برگ های سوزنی شکل است، علت نامگذاری این گیاه رایحه دلپذیر آن است، عطر این گیاه بسیار شبیه به لیمو است. استفاده از دمنوش به لیمو تاثیر چشمگیری در بهبود خلق و خو و کاهش استرس و اضطراب دارد. همچنین با حذف تنش های عصبی روزانه باعث بهبود کیفیت خواب و رفع اختلالات مربوط به خواب می شود. به لیمو جز گیاهان آرامبخش است و آرامش کلی بدن را افزایش می دهد. اگر این گیاه را با گل گاوزبان ترکیب کنید و از آن دمنوش تهیه نمایید، تاثیر آن دو چندان خواهد شد.
برای تهیه دمنوش به لیمو باید آب را بجوشانید اجازه دهید کمی دمای آن پایین بیاید، وقتی به 80 درجه سانتیگراد رسید، به لیمو را به آب اضافه کنید و اجازه دهید 20 دقیقه دم بکشد سپس آن را صاف کرده و میل نمایید، این دمنوش ممکن است کمی تلخ باشد، می توانید آن را با عسل شیرین کنید.
اسطوخودوس در درجه اول برای کمک به آرام کردن اعصاب و کاهش استرس استفاده می شود.تحقیقات نشان می دهد که روغن اسطوخودوس حاوی مواد شیمیایی به نام ترپن است که ممکن است اثر آرام بخشی بر گیرنده های شیمیایی در مغز داشته باشد. این روغن برای درمان اضطراب و استرس بسیار مفید است.
می توانید با گیاه اسطوخودوس دمنوش تهیه کنید و آن را میل نمایید، روغن اسطوخودوس را استنشاق کنید یا با استفاده از این روغن بدن خود را ماساژ دهید تا از تاثیرات آرامبخش آن بهره مند شوید.
بابونه نیز از جمله گیاهان معروف برای درمان اضطراب و استرس است. گل های گیاه بابونه معمولا در تهیه دمنوش های تسکین دهنده اعصاب و آرام بخش مورد استفاده قرار می گیرد. بابونه برای درمان استرس های خفیف و مزمن بسیار موثر است. می توانید مقداری گل بابونه را در با آب جوش دم کنید و پس از 15 دقیقه دم کشیدن آن را صاف کنید و میل نمایید. می توانید برای ایجاد طعم بهتر دمنوش خود را با عسل شیرین نمایید.
بابونه یکی از قدیمی‌ترین گیاهان دارویی است که برای درمان انواع بیماری‌های انسانی مانند تب یونجه، التهاب، اسپاسم عضلانی، اختلالات قاعدگی، بی‌خوابی ، زخم‌ها، ناراحتی‌های گوارشی ، دردهای روماتیسمی و هموروئید استفاده می‌شود . به طور گسترده ای به عنوان یک آرام بخش خفیف و محرک خواب در نظر گرفته می شود، اثرات آرام بخش آن ممکن است به دلیل فلاونوئید، آپیژنین باشد که به گیرنده های بنزودیازپین در مغز متصل می شود . عصاره بابونه فعالیت خواب‌آوری شبیه بنزودیازپین را نشان میدهد و نقش موثری در ایجاد آرامش اعصاب دارد.
جینسینگ یک ریشه گیاهی است که خاصیت های دارویی متعددی دارد. از جمله خواص دمنوش تهیه شده از ریشه جینسینگ خاصیت آرامش‌بخشی آن است، که باعث کاهش سطح تنش های عصبی و کنترل اضطراب فرد می شود. همچنین با کاهش استرس، باعث بهبود کیفیت خواب نیز می شود. برای تهیه دمنوش جینسینگ کافیست ریشه این گیاه را به قطعات کوچک تقسیم کنید و آن را به آب جوش اضافه نمایید و اجازه دهید به مدت 10 تا 15 دقیقه دم بکشد سپس دمنوش حاصل را با عسل شیرین کنید و میل نمایید.
لیمو، ماده ای است در هر خانه ای یافت می شود و نمی توان منکر خواص شگفت انگیز آن شد. لیمو علاوه بر این که به عنوان یک طعم دهنده در کنار انواع غذا ها مورد استفاده قرار می گیرد، می تواند یک ماده آرامش بخش بسیار مفید برای رفع استرس و تنش های عصبی باشد. همانطور که میدانید مرکبات همچون لیمو به دلیل رایحه دل انگیزی که دارند احساس افسردگی و استرس را از بین می برند. می توانید علاوه بر مصرف لیمو در رژیم غذایی خود، پوست لیمو را نیز با استفاده از هیتر بسوزانید تا رایحه آن در محیط خانه پخش شوند، این اتفاق باعث ایجاد احساس خوشایند در شما می شود و احساسات منفی و تنش را از شما دور می کند.
گیاه جوز هندی یکی از معطرترین ادویه هایی است که بسیار مفید است، به خصوص که:
به شما کمک می کند آرام شوید.
افسردگی را برطرف می کند.
آرامش را برای عضلات شما فراهم می کند.
به شما کمک می کند هنگام خواب آرام شوید.
جوز هندی یکی از بهترین راه‌های درمان اضطراب، تنش و ترس با گیاهان دارویی محسوب می‌شود. در مورد روش استفاده از آن نیز می توانید رایحه آن را استنشاق کنید ، زیرا بوی معطر آن روحیه شما را به شدت بهبود می‌بخشد و همچنین می‌توانید پودر آن را به انواع غذای خود بیفزایید.
بهارنارنج به شکوفه های درخت نارنج اطلاق می شود که رایحه بی نظیری دارند و از آنها برای مصارف مختلف دارویی، بهداشتی و صنعتی استفاده می شود.
رایحه بهارنارنج در بهبود خلق و خو و درمان افسردگی بسیار موثر است. از طرفی با کاهش استرس و اضطراب باعث کاهش تنش ها و رفع اختلالات خواب می شود.
از بهار نارنج می توان برای تهیه دمنوش استفاده مرد، به این ترتیب که به ازای هر فنجان یک قاشق چایخوری از شکوفه های خشک بهارنارنج را به آب جوش اضافه کنید و اجازه دهید 10 تا 15 دقیقه دم بکشد سپس آن را صاف کرده و میل نمایید، شیرین کردن این دمنوش با عسل طعم آن را بسیار مطبوع تر می کند.
رزماری نیز یکی از گیاهان بسیار پرکاربرد در رفع تنش های عصبی است. از عصاره رزماری در روان درمانی استفاده های متعدد می شود. این گیاه می تواند به عنوان یک ضد اسپاسم قوی عمل کند و باعث ایجاد حالت آرامش در عضلات به ویژه عضلات گوارشی شود. استفاده از این گیاه یک درمان گیاهی موثر برای از بین بردن اضطراب و استرس است و باعث ایجاد آرامش می شود.
سنبل الطیب گیاهی بومی اروپا و آسیاست که قرن ها مورد استفاده مردم بوده است. این گیاه خاصیت خواب آور دارد و باعث رفع اختلالات خواب ناشی از استرس می شود.
مطالعات گوناگونی مبنی بر اثربخشی این گیاه برای کاهش میزان اضطراب افراد انجام گرفته است. سنبل الطیب به صورت دمنوش گیاهی و تنتور در دسترس است. این گیاه باعث کاهش علائم افسردگی نیز می شود. هنگام مصرف دمنوش سنبل الطیب توجه داشته باشید که هنوز مطالعات کافی در مورد ایمن بودن این گیاه برای مادران باردار، خانم های شیرده و کودکان زیر 3 سال به اثبات نرسیده است، لذا توصیه می شود این افراد از مصرف سنبل الطیب و فرآورده های آن جدا خودداری کنند.
همچنین باید بدانید که سنبل الطیب ممکن است اثر خواب آور داشته باشد. مصرف این گیاه با الکل یا داروهای آرام بخش به این اثر می افزاید و می تواند خطرناک باشد.
گل ساعتی گیاهی بومی آمریکای جنوبی است و اولین بار افراد ساکن این ناحیه از آن برای درمان بی قراری و هیستری استفاده کردند و سپس مصرف آن به عنوان یک آرام بخش در سراسر جهان گسترش یافت.
این گیاه بر تاثیر بر سلول های مغزی باعث آرامش هر چه بیشتر این سلول ها می شود و می تواند استرس و تنش را از بدن دور نماید. مطالعات متعددی مبنی بر تاثیر گل ساعتی بر کاهش علائم مربوط به استرس و اضطراب وجود دارد. دمنوش گل ساعتی به دلیل فلاون کریزین موجود در آن که دارای خواص ضد اضطراب است، یکی دیگر از داروهای طبیعی برای رفع استرس و اضطراب است.
اگرچه بی خطر است و در هنگام تداخل با سایر آرام بخش ها هیچ اثر مضری ایجاد نمی کند، اما بهتر است از مصرف این دمنوش برای کودکان زیر 6 ماه و زنان باردار و شیرده خودداری شود.
بادرنجبویه یکی از گیاهان خانواده نعناع آیت که از قرون وسطی به عنوان یک آرام بخش و بهبود دهنده کیفیت خواب مورد استفاده قرار می گرفته است.
این گیاه باعث آرامش بدن و مغز می شود. اختلالات خواب ناشی از تنش های عصبی را برطرف می کند و چون نقش موثری در کاهش استرس دارد، باعث سلامت هر چه بیشتر ارگان های بدن می شود. این گیاه با تاثیر بر کاهش سطح کورتیزول در بدن می تواند عصبانیت ناشی از اضطراب را نیز برطرف کند.
برای تهیه دمنوش بادرنجبویه می توانید به ازای هر فنجان آب جوش یک قاشق چایخوری از گیاه بادرنجبویه را به آب اضافه کنید و اجازه دهید تا 10 دقیقه دم بکشد سپس آن را صاف کرده و میل نمایید.
گل محمدی به دلیل عطر و رایحه ی دل انگیزی که دارد، یک گیاه بسیار موثر برای درمان افسردگی و اضطراب است. از عصاره این گیاه در تهیه انواع دارو های افسردگی استفاده می شود. تاثیر این گل های خوشبو به حدی است که حتی استشمام رایحه آنها نیز باعث بهبود خلق و خو در افراد می شود و تنش های روزانه را از آنها دور می کند.
می تواند برای بهره مندی از مزیت های این گل زیبا در درمان استرس چند قطره از روغن گل محمدی را به دستگاه بخور اضافه کنید تا عطر آن را محیط پخش شود، یا از آن به عنوان روغن ماساژ استفاده کنید.
همچنین می توان با گلبرگ های خشک شده یا تازه گل محمدی دمنوشی گیاهی تهیه کرد، به این ترتیب که این گلبرگ ها به مدت چند دقیقه در آب جوش قرار دهید و سپس آن را صاف کرده و با عسل شیرین کنید و میل نمایید. افزودن چند عدد گلبرگ گل محمدی به چای معمولی نیز می تواند خاصیت مشابهی داشته باشد.
اسید آمینه طبیعی موجود در چای سبز به نام تیانین به تقویت آرامش و مبارزه با اضطراب و استرس کمک می کند.
تحقیقات اولیه نشان می دهد که تیانین ممکن است به بهبود خلق و خو، بهبود عملکرد مغز و آرام کردن پاسخ بدن در مقابل استرس کمک کند.
اگرچه چای سبز حاوی مقدار زیادی کافئین است، اما آرامش کافی را بدون ایجاد احساس خواب آلودگی به شما میدهد.تنها نکته قابل توجه این است که نباید در مصرف آن افراط کنید.
زردچوبه به دلیل خاصیت تقویت کننده سیستم ایمنی بسیار مورد احترام است و همچنین می تواند معجزه کند تا به آرامش و تسکین استرس بدن و ذهن کمک کند.
زردچوبه در حال حاضر یکی از مهم ترین مکمل های غذایی در صحنه غذاهای سالم امروزی است که علاوه بر ادویه مهم در دستور غذاها، می توان آن را به عنوان چای عصرانه نیز میل کرد.
برای بهره‌مندی از فواید این ادویه پرکاربرد و مفید می توانید آن را در رژيم غذایی روزانه خود قرار دهید یا با استفاده از زردچوبه و عسل یک دمنوش بسیار مفید برای آرامش روان و تسکین استرس خود تهیه نمایید.
شیرین بیان نیز از جمله مواد موثر در ایجاد آرامش است. عامل اصلی بروز استرس در بدن ترشح بیش‌از حد آدرنالین و کورتیزول است. استفاده از شیرین بیان می تواند با تاثیر بر غدد فوق کلیه که ترشح کننده این هورمون ها هستند، تا حدود زیادی باعث کنترل میزان ترشح آنها شود و از این طریق از بروز استرس و اضطراب بیش از حد و غیر طبیعی در بدن جلوگیری کند.
بسیاری از گیاهان می توانند با داروهای بدون نسخه و تجویزی تداخل داشته باشند. برخی از آنها می توانند اثرات برخی داروها را افزایش یا کاهش دهند و به طور بالقوه باعث ایجاد اثرات جدی بر سلامتی شوند.
افرادی که هر نوع دارویی مصرف می کنند باید قبل از شروع مکمل های گیاهی با پزشک یا داروساز خود مشورت کنند، همچنین باید توجه داشته باشند که درمان‌های گیاهی نسبت به داروهای تجویزی ممکن است طولانی‌تر عمل کنند.
اگر شخصی در مورد یک محصول گیاهی به مشاوره بیشتری نیاز دارد، باید با یک متخصص گیاهپزشکی واجد شرایط در مورد برند، قدرت و کمیت مشورت کند. توجه کنید که اگر دچار هرگونه بیماری زمینه ای یا مشکل جدی روحی و روانی هستید و استرس و اضطراب بیش از حد شما ریشه در همین موارد دارد، باید هرگونه درمان خودسرانه و استفاده از دمنوش های گیاهی به طور جدی خودداری کنید. گیاهان معرفی شده برای افرادی که تحت درمان دارویی هستند و دارو مصرف می کنند ممکن است عوارضی جدی ایجاد کند، بنابراین قبل از هرگونه خود درمانی توصیه می شود که با پزشک خود مشورت کنید.
خانم های باردار و شیرده و گروه های حساس نیز مجاز به استفاده خودسرانه از هیچ گونه گیاه دارویی برای کاهش سطح استرس خود نیستند.
در کنار استفاده از گیاهان دارویی می توانید با اصلاح سبک زندگی خود نیز قدم موثری در جهت کاهش استرس روزانه خود بردارید، در زیر چند مورد از اقدامات موثر در این زمینه ذکر شده است :
-ورزش یکی از سالم ترین عاداتی است که برای بدن و ذهن نیز مفید است، زیرا به کاهش افسردگی و اضطراب کمک می کند، سعی کنید هر نوع ورزشی را به طور منظم انجام دهید تا تفاوت را احساس کنید.
-نفس عمیق یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای مبارزه با اضطراب در هر زمان وهر مکان است، فقط یک نفس عمیق از طریق بینی بکشید و در حالی که سعی می‌کنید آرامش و کنترل اعصاب را داشته باشید، آن را به آرامی و آرام از دهان خارج کنید.
-منیزیم یکی از عناصری است که استرس را کاهش می دهد و برای کاهش فشار خون بالا و کاهش ضربان بیش از حد قلب کار می کند.
-اگر دچار اضطراب شدید، باید از فکر کردن زیاد دست بردارید، زیرا کمکی به شما نمی کند، بلکه وضعیت روحی شما را بدتر می کند، سعی کنید مثبت فکر کنید.
-ازمصرف مواد اعتیاد آور خودداری کنید. سیگار و نوشیدنی های الکلی در کوتاه مدت ممکن است باعث آرامش شما شوند اما در بلند مدت اثرات سو بر روان شما خواهند داشت و از جمله عوامل اصلی ایجاد استرس و اضطراب هستند.
-مصرف نوشیدنی های حاوی کافئین را به حداقل برسانید، مصرف چای و قهوه و انواع نوشابه های کافئین دار به مقدار زیاد نیز باعث افزایش اضطراب درونی فرد می شوند.
-آروماتراپی، یک درمان بسیار کارآمد برای تمام افراد آیت که باعث بهبود روحیه و افزایش کیفیت زندگی می شود.
بله، بسیاری از روغن های گیاهی و معطر وجود دارند که در آروماتراپی مورد استفاده قرار می گیرند. آروماتراپی نوعی رایحه درمانی است که طی آن فرد با قرار گرفتن در معرض برخی از رایحه های آرامبخش می تواند بر استرس خود غلبه کرده و احساس آرامش و نشاط کند.
از جمله روغن های گیاهی موثر در رفع استرس و اضطراب و افزایش نشاط و بهبود خلق و خو می توان به روغن یاسمن، روغن بهارنارنج، روغن ترنج، روغن مرزنجوش، روغن مریم گلی، روغن نارنج و… اشاره کرد. می توان بدن فردا را با چند قطره از این روغن ها ماساژ داد یا با افزودن مقدار کمی از آنها به دستگاه بخور باعث ایجاد فضای آرام و نشاط بخش در خانه شد.