Menu
سندرم روده تحریک پذیر ( IBS) شایع ترین بیماری در بین بیماری های عملکردی دستگاه گوارش است. بیماری های عملکردی دستگاه گوارش و سندرم روده تحریک پذیر معمولاً ماهیتی مزمن دارند، با دوره هایی از بدتر شدن علائم و دوره های آرامش، که باعث رنج زیادی می شود که بر کیفیت زندگی بیمار تاثیر می گذارد.این بیماری با علائمی شایع همچون درد و گرفتگی های شکم، نفخ، تهوع و… همراه است. درمان قطعی برای سندروم روده تحریک پذیر وجود ندارد اما نی توان علائم آن را کنترل نموده و به افزایش کیفیت زندگی کمک کرد.
سندرم روده تحریک پذیر (IBS) یکی از اختلالات شایع و غیر عفونی دستگاه گوارش است که عمدتاً روده بزرگ را درگیر می کند و باعث ایجاد گروهی از علائم روده ای مختلف می شود.
سندرم روده تحریک پذیر یک بیماری مزمن یا طولانی مدت در نظر گرفته می شود ، اما به عنوان یک بیماری جدی در نظر گرفته نمی شود، اما برخی از بیماران ممکن است از علائم شدید یا آزاردهنده ای رنج ببرند که انجام برخی از فعالیت های روزانه را مختل می کند و کیفیت زندگی بیمار را تحت تاثیر قرار می دهد.سندرم روده تحریک پذیر گاهی اوقات با نام های مختلفی مانند کولیت اسپاستیک، کولیت مخاطی و کولون اسپاستیک شناخته می شود. اما سندرم روده تحریک پذیر با سایر بیماری های روده یا روده بزرگ مانند کولیت اولسراتیو، بیماری کرون یا سرطان روده بزرگ ارتباطی ندارد و یک عامل خطر برای این بیماری ها نیست. سندرم روده تحریک پذیر اغلب زنان را دو برابر مردان مبتلا می کند و برخی از کودکان و نوزادان نیز ممکن است از سندرم روده تحریک پذیر رنج ببرند.
علائم عمومی سندروم روده تحریک پذیر از فردی به فرد دیگر متفاوت است و شایع ترین این علائم عبارتند از:
-درد یا گرفتگی معده، به خصوص بعد از غذا خوردن.
-نفخ و گاز.
-اسهال یا یبوست.
-خستگی یا فرسودگی و کمبود انرژی.
-احساس تهوع.
-درد مزمن شکم.
در موارد حاد سندروم روده تحریک پذیر می توان با علائمی شدیدتر همراه باشد، که این علائم نیاز جدی به بررسی پزشکی دارند. این علائم به شرح زیر است:
-کاهش وزن.
-خونریزی از رکتوم.
-نارسایی کمبود آهن.
-درد دائمی در ناحیه شکم که جز با اجابت مزاج یا باد گذرا تسکین نمی یابد.
-استفراغ با علت ناشناخته.
-مشکل در بلع.
دلایل زیادی وجود دارد که ممکن است منجر به سندرم روده تحریک پذیر شود، مانند:
-انقباضات ماهیچه های روده:
انقباضات شدید و مداوم گوارشی برای مدت طولانی باعث اسهال، نفخ و گاز می شود، در حالی که انقباضات آهسته باعث یبوست و مدفوع سفت می شود.
-مشکلات عصبی مربوط به دستگاه گوارش: اختلالات عصبی بین مغز و دستگاه گوارش باعث اختلالات گوارشی مانند: یبوست، اسهال و درد شکم می شود.
-برخی از عفونت‌های میکروبی شدید که باعث اسهال می‌شوند:
سندرم روده تحریک‌پذیر ممکن است پس از عفونت‌های شدید دستگاه گوارش رخ دهد یا ممکن است در نتیجه رشد بیش از حد باکتری‌ها رخ دهد.
-عوامل استرس زای زندگی:
افرادی که در شرایط پر از استرس و اضطراب زندگی می کنند بیشتر از دیگران علائم سندرم روده تحریک پذیر را دارند.
-عدم تعادل باکتری های موجود در روده ها: تحقیقات نشان می دهد که باکتری ها و قارچ ها به طور طبیعی در روده های بیماران مبتلا به کولون با افراد سالم متفاوت است.
مهم ترین گروه های در معرض خطر ابتلا به سندرم روده تحریک پذیر عبارتند از:
-افراد زیر 50 سال.
-زنان بیشتر از مردان مستعد ابتلا هستند، به ویژه هنگامی که در دوران یائسگی در معرض استروژن درمانی قرار می گیرند.
-داشتن سابقه بیماری در خانواده.
-بیماران مبتلا به افسردگی و اضطراب.
هیچ درمان قطعی برای سندروم روده تحریک پذیر وجود ندارد و علت بروز این بیماری به طور قطعی معلوم نیست اما برخی از گیاهان دارویی می توانند مانند مسکن به تسکین علائم کمک کنند. گیاهان دارویی را به روش های مختلف می توان برای درمان این بیماری مورد استفاده قرار داد که رایج ترین روش تهیه دمنوش است.
از جمله مهمترین و بهترین گیاهانی که برای درمان سندرم روده تحریک پذیر استفاده می شود و بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری به دنبال آن هستند، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
برای درمان سندرم روده تحریک‌پذیر میتوان با استفاده از برگ‌های نعناع و روغن نعناع، نوشیدنی تهیه کرد ، زیرا برای آرام کردن روده، تسکین درد شکم و کاهش باد شکم مفید است. می توان با نوشیدن دمنوش نعناع تهیه شده از برگ نعناع، نوشیدن چای داغ با چند قطره روغن نعناع، استنشاق روغن نعناع یا مالیدن روغن نعناع به پوست از نعناع برای سندرم روده تحریک پذیر استفاده کند
انیسون از دیرباز برای درمان بسیاری از مشکلات سلامتی به ویژه مشکلات گوارشی و معده استفاده می شده است.این گیاه دارویی به دلیل دارا بودن خواص تسکین دهنده یکی از بهترین گیاهان دارویی برای درمان سندرم روده تحریک پذیر به شمار می رود. در مورد نحوه مصرف آن با جوشاندن یا خیساندن یک قاشق غذاخوری دانه انیسون در آب ولرم و یا افزودن پودر آن به دو فنجان آب جوش و نوشیدن آن می توان از فواید انیسون برای تسکین سندروم روده تحریک پذیر استفاده کرد.
دارچین، ماده ای گیاهی و معطر است که سرشار از مواد مغذی همچون ویتامین ها، مواد معدنی و آنتی اکسیدان هاست. طبع گرم و محتوای تغذیه ای بالای دارچین آن را به درمانی موثر برای سندروم روده تحریک پذیر تبدیل می کند. می توانید از دمنوش دارچین برای این منظور کمک بگیرید یا دارچین را با کمی عسل مخلوط نموده و روزانه به صورت ناشتا میل کنید.
بابونه یکی از گیاهان دارویی برای درمان سندرم روده تحریک‌پذیر و درمان بسیاری از بیماری‌ها است. مطالعات انجام شده نشان می دهد که بابونه دارای خواص ضد التهابی قوی است و به آرامش عضلات روده و درمان اختلالات روده کمک کرده و گازها را دفع می کند. برای بهره مندی از خواص بابونه می توانید از کیسه های حاوی بابونه یا برگ های تازه یا خشک شده این گیاه برای تهیه چای استفاده کنید.
زردچوبه به دلیل فواید درمانی متمایزش به ویژه در درمان مشکلات گوارشی معروف است. افرادی که بیشتر زردچوبه مصرف می‌کنند علائم سندرم روده تحریک‌پذیر. در آن ها به میزان قابل توجهی کاهش می یابد و پس از مصرف ۸ هفته از درد شکم و ناراحتی‌های روده خلاص می‌شوند. معمولاً با استفاده از زردچوبه تازه یا پودر برای تهیه دمنوش می توان از خواص ضد التهابی زردچوبه برای تسکین درد های ناشی از سندروم روده تحریک پذیر بهره مند شد.
رازیانه گیاهی دارویی است که برای دفع گاز، رفع نفخ و مشکلات روده استفاده می شود و باعث شل شدن عضلات روده و درمان یبوست می شود.
مخلوط روغن رازیانه با زردچوبه به درمان مثبت علائم سندرم روده تحریک‌پذیر کمک میکند.
همچنین مخلوط رازیانه با دانه های زیره سیاه و نعناع نیز کمک قابل توجهی به درمان سندرم روده تحریک پذیر می کند. برای تهیه دمنوش رازیانه می توانید دو قاشق غذاخوری پودر دانه رازیانه را با یک فنجان بزرگ آب داغ مخلوط کنید و اجازه دهید تا به مدت 10 دقیقه دم بکشد، سپس آن را بنوشید. این نوشیدنی کمک شایانی به تسکین علائم سندروم روده تحریک پذیر می کند.
ریواس یکی از گیاهان دارویی برای اختلالات گوارشی از جمله سندروم روده تحریک پذیر است، زیرا ریواس حاوی تانن و سنوزید است که دارای خواص تحریک کننده حرکت روده است.
می توان از ریواس با مخلوط کردن آن با برخی از انواع میوه ها برای تهیه انواع اسموتی استفاده کرد.
نارون قرمز اعصاب دستگاه گوارش را تحریک می کند که منجر به تولید مخاط و تحریک حرکات روده می شود، بنابراین نارون قرمز یکی از گیاهان دارویی برای ناراحتی های روده بزرگ و معده محسوب می شود.
مصرف دمنوش نارون قرمز می تواند برای تسکین علائم سندروم روده تحریک پذیر مفید باشد.
شنبلیله حاوی عناصر غذایی متعددی است که آن را به یکی از گیاهانی تبدیل می کند که برای درمان بسیاری از بیماری ها برای زنان و مردان به طور یکسان استفاده می شود، از جمله درمان سندرم روده تحریک پذیر. شنبلیله اختلالات دستگاه گوارش را درمان می کند، کرم های روده را از بین می برد، اشتها را تحریک می کند و گرفتگی شکم و نفخ را برطرف می کند. مشروط بر اینکه زنان باردار از مصرف آن خودداری کنند زیرا باعث انقباض رحم شده و ممکن است منجر به سقط جنین شود.
آب آلوئه ورا در درمان برخی از علائم مرتبط با سندرم روده تحریک پذیر مانند یبوست و اسهال مفید است. خواص ضد التهابی آن همچنین ممکن است به کاهش التهاب دستگاه گوارش کمک کند، که می تواند به تسکین سندرم روده تحریک پذیر کمک کند.برخی از مطالعات نشان داده اند که آلوئه ورا در کاهش درد و نفخ شکم در افرادی که از سندرم روده تحریک پذیر رنج می برند تاثیر مثبتی دارد، بنابراین آب آلوئه ورا یکی از بهترین نوشیدنی ها برای روده بزرگ است.
قاصدک یکی از گیاهان دارویی بسیار موثر برای درمان اختلالات گوارشی است، زیرا کبد را برای تولید صفرا تحریک می کند که حرکت روده را تحریک می کند .
دمنوش قاصدک را می توان با حل کردن 3 تا 4 گرم پودر ریشه قاصدک در 150 میلی لیتر آب جوش و دم کردن آن تهیه کرد.
گیاه سنا حاوی گلیکوزیدهایی است که حرکت روده را تحریک می کند و آن را به یکی از گیاهان مفید برای درمان سندروم روده تحریک پذیر تبدیل می کند، بنابراین اغلب برای تخلیه روده ها قبل از عمل استفاده می شود.
شایان ذکر است که استفاده از سنا باید به مدت کوتاهی محدود شود، زیرا استفاده طولانی مدت از سنا باعث آسیب هایی مانند آسیب کبدی می شود.
سنا را می توان با تهیه چای، با خیساندن 2 گرم برگ خشک سنا در آب داغ به مدت 10 دقیقه استفاده کرد و باید توجه داشت که مصرف روزانه نباید بیشتر از دو فنجان باشد.
زنجبیل به دلیل خواص ضد التهابی و آنتی اکسیدانی خود شناخته شده است و همچنین اعتقاد بر این است که ممکن است به تسکین علائم سندرم روده تحریک پذیر کمک کند. برخی از مطالعات نشان داده اند که زنجبیل دارای تعدادی فواید بالقوه برای سلامت مشکلات دستگاه گوارش است، مانند کاهش گرفتگی روده، جلوگیری از سوء هاضمه، و کاهش نفخ و گاز.بنابراین، زنجبیل یکی از بهترین گیاهان دارویی برای درمان سندرم روده تحریک پذیر است. زنجبیل را میتوان به صورت دمنوش یا در ترکیب با سرکه برای این منظور استفاده کرد.
ریشه شیرین بیان نامی آشنا برای کسانی است که از مشکلات گوارشی رنج می برند. شیرین بیان مقوی معده است و مشکلات و درد های مربوط به معده را درمان می کند. شیرین بیان علاوه بر این می تواند در تسکین درد و علائم مربوط به سندروم روده تحریک پذیر نیز بسیار موثر باشد.
اسطوخودوس اثر ضد التهابی و ضد اسپاسم دارد، زیرا به شل شدن ماهیچه های روده کمک می کند، گرفتگی ها را از بین می برد و همچنین به جلوگیری از تشکیل گاز کمک می کند.بنابراین اسطوخودوس یکی از معروف ترین گیاهان برای تسکین سندروم روده تحریک پذیر است.
دمنوش تهیه شده از گیاه گزنه می توان به بهبود وضعیت گوارشی و برطرف کردن مشکلاتی همچون یبوست و اسهال کمک کند.
سایر گیاهان و مواد گیاهی موثر در درمان سندروم روده تحریک پذیر عبارتند از :
کنگر فرنگی
هویج
کلم
بلغور جو دوسر
عسل
چای سبز
بذر کتان
مزایای بسیاری وجود دارد که نوشیدن دمنوش تهیه شده از گیاهان مختلف برای درمان سندرم روده تحریک پذیر را در اولویت قرار می دهد. توجه داشته باشید که هنگام تهیه دمنوش نباید دمنوش شما بجوشد، بلکه باید روی حرارت ملایم به آرامی دم بکشد تا تمام خواص آن حفظ گردد. به طور کلی برخی از مزایا استفاده از دمنوش های گیاهی برای درمان سندروم روده تحریک پذیر به شرح زیر است :
-دمنوش گیاهی به آرامش کمک می کند و استرس روانی را کاهش می دهد.
-به آرام شدن ماهیچه های روده و درمان گرفتگی روده کمک می کند.
-مقدار مایعات مصرفی را افزایش می دهد ، که عملکرد سیستم گوارشی را تنظیم می کند .
-نوشیدنی های گرم به استراحت دستگاه گوارش و تسهیل فرآیند هضم کمک می کند.
سندرم روده تحریک پذیر را نمی توان به طور کامل درمان کرد، اما تعدادی گزینه وجود دارد که به کاهش علائم آزار دهنده آن از جمله نفخ، درد شکم و اسهال کمک می کند.
در زیر به تعدادی از روش های مفید برای درمان سندرم روده تحریک پذیر در خانه اشاره می کنیم که فرد می تواند یک یا چند مورد از آنها را امتحان کند:
سنگ بنای درمان خانگی سندرم روده تحریک پذیر این است که بیمار از یک رژیم غذایی خاص پیروی کند که شامل خوردن غذاهای مفید برای روده بزرگ و اجتناب از غذاهایی است که می تواند باعث تحریک سندرم روده تحریک پذیر و تشدید علائم شود. تشخیص غذا های مفید و مضر برای روده با توجه به شرایط بیماری هر فرد متفاوت است. بهتر است افرادی که از سندروم روده تحریک پذیر رنج می برند، با توجه به شرایط خود از متخصصین تغذیه رژیم غذایی مناسب دریافت کنند.
یکی از راه های موثر برای درمان سندرم روده تحریک پذیر در خانه ، ورزش است، زیرا به تسکین استرس، اضطراب و افسردگی کمک می کند، که اغلب علت تحریک روده بزرگ و ابتلا به سندرم روده تحریک پذیر هستند،نفخ شکم را کاهش می‌دهد،حرکت روده و دفع بیمار را بهبود می بخشد و به درمان یبوست کمک می کند. به منظور بهبود علائم سندرم روده تحریک پذیر، انجام ورزش های با شدت متوسط به مدت 30 دقیقه در روز و 5 روز در هفته توصیه می شود.
ترویج استراحت و آرامش و کاهش سطح استرس در بیمار یکی از راه‌های ممکن و موثر برای درمان سندرم روده تحریک‌پذیر در خانه است، زیرا می‌تواند به آرامش اعصاب دستگاه گوارش و در نتیجه کاهش احساس درد بیمار کمک کند
از جمله تکنیک های آرام سازی که می توان برای درمان سندرم روده تحریک پذیر در خانه توصیه کرد، عبارتند از :
-تمرینات تنفسی
-آرامش پیشرونده عضلانی.
-مراقبه.
-یوگا.
-هیپنوتیزم
همچنین می توان با هدف کاهش سطح استرس و اضطراب بیمار، درمان روانشناختی به او ارائه داد.
گلوتامین یکی از اسیدهای آمینه است که به حفظ بافت روده کمک می کند، زیرا سندرم روده تحریک پذیر اغلب با التهاب مزمن معده همراه است، که ممکن است باعث شکسته شدن دیواره روده کوچک و ایجاد روزنه های کوچکی در روده شود که باعث تحریک سیستم ایمنی شده و باعث ایجاد واکنش التهابی در سراسر بدن می شود و در نتیجه بیمار را دچار درد و خستگی می کند.
بنابراین، برای جلوگیری از همه اینها، می توانید گلوتامین را یا از طریق مکمل های غذایی حاوی آن یا از منابع غذایی طبیعی آن مانند مرغ، ماهی، عدس و اسفناج مصرف کنید.
این روش برای همه بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر مناسب نیست، زیرا خوردن فیبر می تواند به تسکین برخی از علائم مانند یبوست کمک کند و در عین حال به طور بالقوه بروز علائم دیگر مانند درد شکم و گاز را افزایش دهد.
همچنین این احتمال وجود دارد که فیبر محلول در درمان سندرم روده تحریک پذیر در خانه مفید باشد، در حالی که از مصرف فیبر نامحلول در آب باید اجتناب شود.
نمونه هایی از فیبرهای مفید در درمان سندرم روده تحریک پذیر عبارتند از:
-لوبیا و حبوبات.
-میوه هایی مانند سیب، پرتقال و گریپ فروت.
-سبزیجات، مانند کلم، کلم بروکلی، کلم پیچ و هویج.
-جو دوسر.
علاوه بر این تعدادی از مکمل های غذایی حاوی فیبر محلول از جمله مکمل های پسیلیوم وجود دارد. با این حال، معمولا توصیه می شود در صورتی که بیمار می خواهد از این روش برای درمان سندرم روده تحریک پذیر در خانه پیروی کند، مصرف فیبر غذایی را به تدریج افزایش دهد.
پروبیوتیک ها میکروارگانیسم هایی شبیه باکتری های موجود در دستگاه گوارش هستند که در ارتقای سلامت و تعادل روده ها و سیستم ایمنی نقش دارند. از آنجایی که یکی از علل احتمالی سندرم روده تحریک پذیر عدم تعادل در باکتری های خوش خیم موجود در روده است، مصرف پروبیوتیک ها می تواند به کاهش علائم سندرم روده تحریک پذیر کمک کند.
علائم سندرم روده تحریک پذیر که می تواند با مصرف پروبیوتیک ها کاهش یابد عبارتند از:
-نفخ.
-استفراغ.
-شکم درد.
-اسهال و دفع مکرر مدفوع.
برای امتحان این روش برای درمان سندرم روده تحریک پذیر در خانه، بیمار می تواند مکمل های غذایی حاوی پروبیوتیک ها را خریداری کند یا از غذاهای غنی از آن مانند ماست، پنیر و غذاهای تخمیری استفاده کند.
سندروم روده تحریک پذیر نوعی اختلال گوارشی، آیت که بسیاری از افراد را درگیر میکند. علت اصلی بروز این مشکل به طور دقیق مشخص نیست، اما داشتن سابقه خانوادگی و نیز افرادی که در معرض بیماری های خلقی همچون افسردگی یا اضطراب بیش از حد قرار دارند، از جمله عوامل تشدید کننده بروز این اختلال هستند. به طور کلی سندروم روده تحریک پذیر با علائمی همچون درد و اسپاسم در قسمت روده ها به خصوص بعد از غذا خوردن همراه است. علاوه بر این مشکلاتی همچون استفراغ، یبوست و… از دیگر علائم این بیماری می باشند. هنوز درمان قطعی برای سندروم روده تحریک پذیر وجود ندارد، اما می توان با استفاده از دارو های گیاهی و نیز دارو های تجویز شده توسط پزشک تا حدودی زیادی علائم مربوط به این مشکل را کنترل کرد. گیاهان دارویی که برای درمان سندروم روده تحریک پذیر مورد استفاده قرار می گیرند اغلب به صورت دمنوش تهیه شده و مصرف می شوند. غالب این گیاهان خاصیت ضد التهاب و مسکن دارند که می توانند درد ناشی از التهاب روده را کاهش دهند. گیاهان دارویی همچون بابونه، رازیانه، شنبلیله، اسطوخودوس، شیرین بیان و… می توانند در درمان سندروم روده تحریک پذیر موثر باشند. بهتر است از گیاهان دارویی به صورت خودسرانه استفاده نکنید و پس از شرح بیماری و علائم خود، با مشورت و توصیه پزشک متخصص در زمینه طب سنتی اقدام به مصرف دمنوش های گیاهی نمایید. از ترکیب خودسرانه هر گونه گیاه دارویی با یکدیگر جدا خودداری کنید و در صورت مصرف دارو های شیمیایی، برای جلوگیری از ایجاد تداخل دارویی و عوارض ناخواسته، حتما با پزشک مشورت نمایید.