میوه زالزالک

زالزالک که با نام های کویج و خفجه نیز شناخته می شود میوه ای پاییزی است که فواید بسیاری دارد و در ایران نیز شناخته شده است، این میوه که مصرف آن به شکل دمنوش نیز رایج است با نام علمی hawthorn شناخته می شود و درخت یا درختچه ای کوتاه دارد که مقاومت خوبی در آب و هوای سخت دارد، در ادامه به بررسی دقیق تر میوه های زالزالک و خواص آن می پردازیم.

درمورد زالزالک

زالزالک گیاهی پاییزی است که می تواند رنگ های مختلفی در طیف زرد و قرمز داشته باشد، این گیاه از دسته گل سرخ سانان است که در ایران نیز به فراوانی پیدا می شود و بعنوان دارویی طبیعی شناخته می شود، درخت های این گیاه اوایل بهار سبز می شوند و میوه درخت در اواخر شهریور به بار می نشیند که در اوایل پاییز برداشت می شود و به همین دلیل آن را گیاهی پاییزی می دانند.

خاستگاه زالزالک در ایران

این گیاه در ایران در بلندی های بالای 2500 متر در استان کهکیلویه و بویراحمد، استان فارس، اصفهان بخصوص شهرستان نجف آباد، استان آذربایجان شرقی، شمال استان آذربایجان غربی و استان کردستان به وفور یافت می شود، زالزالک گیاهی است که در زبان ترکی به آن یمی شان و در زبان کردی به آن بلچ و گویژه می گویند، در نجف آباد نیز به کوج مشهور است که نشان دهنده قدمت این گیاه در شهرهای مختلف ایران است.

طبع زالزالک

میوه زالزالک طبعی سرد و خشک دارد و از این جهت افرادی که طبع سردی دارند باید در مصرف آن بیشتر مراعات کنند.

ارزش غذایی زالزالک

آنتی اکسیدان ها و بیوفلاونوئیدهای فراوانی در این میوه وجود دارند و سرشار از آنتوسیانیدین است، از جمله ویتامین های آن می توان به ویتامین دی، ب، آ، ای، کا، ث و فولات اشاره کرد، علاوه بر این مواد معدنی فراوانی نیز در زالزالک وجود دارد مثل کلسیم، آ]ن، منیزیم، فسفر، سدیم، پتاسیم، مس، روی، منگنز و سلنیم که قابل توجه است، پروتئین، آب، کربوهیدرات و فیبر نیز از عناصر مهم آن هستند.

انواع زالزالک

زالزالک انواع بسیار زیادی دارد و علاوه بر ایران در اروپا، آسیا و آمریکای شمالی نیز به فراوانی وجود دارد، این میوه که زرد، نارنجی، قرمز یا حتی ممکن است سیاه باشد انواع این میوه با نام های اروپایی، زرد، سیاه، شرقی، کرکی، مکزیکی و ولیک شناخته می شود.

فواید زالزالک

زالزالک میوه ای معجزه آسا در افزایش انرژی بدن است و می تواند دستگاه گوارشی را در بهترین وضعیت خود قرار دهد، ویتامین های فراوانی که دارد تاثیر مثبتی بر پوست و مو می گذارند و می توانند از پیری زودرس پیشگیری کنند، علاوه بر این زالزالک یک ضد عفونی کننده قوی است و با التهاب مبارزه می کند، برای تقویت قلب و کاهش کلسترول و فشارخون می توانید سراغ این میوه بروید.

خواصی که زالزالک برای دستگاه گوارشی دارد

این میوه پر فایده می تواند هضم را بهبود بخشد و باعث بهبود فرایند چرخش مواد در بدن شود، همچنین زالزالک که می تواند یبوست را برطرف کند تاثیر زیادی در مبارزه با آنزیم های روده دارد و به دلیل مواد مغذی که دارد روده را پاکسازی کرده کرم های نواری و عفونت های گوارشی را برطرف می کند، برای درمان زخم معده نیز می توانید از زالزالک کمک بگیرید.
طبق مطالعات صورت گرفته روی افرادی که هضم کندی داشتند مشخص شد که هر یک گرم فیبر غذایی اضافه مصرف شده زمان دفعات اجابت مزاج را تقریبا سی دقیقه کاهش می دهد، مطابق آزمایشی که روی موش ها صورت گرفته عصاره این میوه می تواند زمان حرکت غذا در دستگاه گوارش را به طور چشمگیری کاهش دهد و غذا را با سرعت بیشتری در دستگاه گوارشی جابجا کند که در رفع سوءهاضمه موثر است، در مطالعه دیگری که روی موش های مبتلا به زخم معده صورت گرفته اثرات محافظتی مشابه داروهای ضد زخم روی معده موش ها مشاهده شده.

مصرف زالزالک برای درمان زخم معده

اگر از زخم معده رنج می برید می توانید از این میوه کمک بگیرید، فیبر زیادی که در آن وجود دارد مشکلات معده را درمان می کند و زخم ها را برطرف می کند، علاوه بر این می تواند به درمان سوءهاضمه و دردهای مربوط به معده نیز کمک کند.

از بین بردن عفونت روده با چای زالزالک

از جمله فوایدی که این گیاه برای گوارش دارد می توان به تاثیر آن در سلامت روده اشاره کرد، زالزالک عفونت روده را کاهش می دهد و مصرف چای آن می تواند هضم را سرعت بخشد، از یبوست پیشگیری کند و گرفتگی عضلات روده را کنترل کند، این چای در از بین بردن عفونت های روده ای و انگل های مختلف مانند کرم ها بسیار موثر است.

موثر در تقویت قلب

از جمله ویژگی های مهم این میوه این است که سرشار از آنتی اکسیدان است و می تواند از قلب مراقبت کرده نارسایی خون را به حداقل برساند، با مصرف آن احتمال ابتلا به آنژین کمتر است و می تواند به کاهش فشار خون و چربی خون کمک کند که تاثیر زیادی در محافظت از قلب دارد، علاوه بر این زالزالک درد قفسه سینه را کاهش می دهد، بی نظمی ضربان قلب را درمان می کند و حملات قلبی را برطرف می کند و با خواص ضد التهابی خود قلب را تقویت می کند، این میوه دارای پتاسیم نیز هست که برای سلامتی قلب ضروری است.

ضد التهابی قوی

خواص ضد التهابی موجود در این میوه می تواند به کاهش علائم بیماری های مزمن کمک کند و حتی در کنترل دیابت نوع دو و آسم یا برخی سرطان ها نیز موثر است، طبق تحقیقاتی که روی موش های مبتلا به بیماری های کبدی صورت گرفته استفاده از عصاره این گیاه توانسته سطح ترکیبات التهابی را در آن ها کاهش دهد، موش های مبتلا به آسم نیز با مصرف آن کاهش التهاب قابل توجهی داشته اند.

میوه ای که استرس و افسردگی را از بین می برد

اگر اختلالات روانی خاصی همچون استرس و اضطراب یا افسردگی دارید بهتر است به فکر تقویت سیستم عصبی خود باشید، زالزالک را در رژیم غذایی خود قرار دهید تا از تاثیر آن شگفت زده شوید، این میوه تنش ها را از بین می برد و می تواند زمان از بین رفتن تنظیم هورمون ها بسیار کمک کننده باشد، این داروی طبیعی خواب را تنظیم می کند و از این جهت برای افزایش آرامش بدن نیز توصیه می شود.

برای کاهش وزن از زالزالک کمک بگیرید

از جمله گیاهانی که می توانید با کمک آن وزن خود را کاهش دهید زالزالک است، این میوه می تواند گردش خون و اکسیژن را در بدن افزایش دهد و به از بین بردن چربی ها کمک کند، علاوه بر این زالزالک که در افزایش متابولیسم بدن نقش ویژه ای دارد قدرت عمومی بدن را افزایش داده و حالت بی حالی رژیم را برطرف می کند، با این گیاه می توانید راحت تر وزن خود را کاهش دهید و کمتر دچار مشکلات گوارشی شوید زیرا فیبر موجود در آن چرخش مواد در گوارش را ساده تر می کند.

تقویت بینایی

از مهم ترین ویتامین های موثر در تقویت بینایی و چشم ها ویتامین آ است که در زالزالک می توانید آن را پیدا کنید، ویتامین آ علاوه بر افزایش سلامت چشم می تواند از ابتلا به آب مروارید نیز پیشگیری کند و باعث درخشان تر شدن دید شود.

زالزالک سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند

زالزالک میوه موثری در از بین بردن رادیکال های آزاد بدن است که علت اصلی آن آنتی اکسیدان های زیادی است که در خود دارد، این میوه می تواند از سرطان و بیماری های مختلف دیگر پیشگیری کند و باعث افزایش قدرت بدن در برابر بیماری های مختلف شود.
نوع آنتی اکسیدانی که بیشتر در زالزالک پیدا می شود پلی فنول است که از ترکیبات قوی به حساب می آید و می تواند انواع سموم محیطی موجود در هوا مانند آلودگی هوا و دود سیگار را کاهش دهد، علاوه بر این پلی فنول از امکان ابتلا به دیابت نوع دو، آسم، برخی عفونت ها، مشکلات قلبی و پیری زودرس پوست پیشگیری می کند.

فواید زالزالک برای پوست

این میوه که میوه ای ضد پیری به حساب می آید ویتامین ث قابل توجهی دارد که می تواند از پوست مراقبت کند و باعث کاهش امکان پیری و چین و چروک شود، علاوه بر این زالزالک در تقویت سیستم ایمنی موثر است که به تقویت پوست نیز کمک می کند.
برای از بین بردن مشکلاتی مانند جوش، دمل، زخم، خارش و سرمازدگی نیز می توانید از زالزالک کمک بگیرید، این میوه هم به صورت مستقیم می تواند روی پوست قرار گیرد و هم می توان از چای آن برای مرطوب کردن پوست استفاده کرد، برای درمان اگزما و پسوریازیس نیز می توان از زالزالک کمک گرفت، البته قبل از مصرف بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.

درمورد خواص ضد پیری زالزالک بیشتر بدانید

همانطور که اشاره شد این میوه می تواند از پیری زودرس پیشگیری کند، آنتی اکسیدان های فعالی دارد و انعطاف پوست را افزایش می دهد که همین افزایش انعطاف تاثیر بسیاری در پیشگیری از چروک شدن پوست دارد، این گیاه را هم به صورت خام و هم دمنوش می توانید به این منظور استفاده کنید، درست کردن ماسک از آن بیشتر از طریق دمنوش صورت می گیرد و می توانید ته مانده دمنوش خود را روی صورت اعمال کنید، اما استفاده از میوه نیز در درست کردن ماسک کمک کننده است.

موهای خود را تقویت کنید

اگر از ریزش مو رنج می برید یکی از میوه ها و گیاهانی که می تواند به تقویت مو کمک کند و جلوی ریزش و کم پشتی آن را بگیرد زالزالک است، این میوه رشد مو را تحریک می کند و می تواند تعداد و اندازه فولیکول های مو را بیشتر کند، علاوه بر این سرشار از پلی فنول است که اثرات موثر زیادی بر مو دارد و مو را درخشان و قوی می کند.

کاهش فشار خون با میوه زالزالک

زالزالک رگ های خونی را گشاد تر می کند و می تواند با شل کردن رگ های منقبض و تنگ به بهبود گردش خون کمک کرده امکان گرفتگی را کاهش دهد و فشارخون را نیز تحت کنترل درآورده کم کند، این گیاه که در طب سنتی چینی برای این منظور بسیار توصیه شود بهتر است همزمان با داروهای فشارخون و یا حتی داروهای رقیق کننده خون مصرف نشود زیرا می تواند در شدت تاثیر دارو اثر بگذارد و مضر باشد.
طبق تحقیقاتی که در طول ده هفته روی 36 بیمار صورت گرفت، این بیماران که فشارخون خفیف داشتند با مصرف زالزالک فشارخونشان به حد قابل توجهی کاهش پیدا کرد، روزانه 500 میلی گرم عصاره این میوه می توانست به کنترل فشارخون کمک کند و باعث ایجاد گرایش به سمت کاهش فشارخون دیاستولیک ایجاد شد، در مطالعه دیگری که به مدت 16 هفته طول کشید 79 بیمار که دیابت نوع دو داشتند و فشارخونشان بالا بود روزانه 1200 میلی گرم عصاره زالزالک مصرف کردند و در مقایسه با بیماران گروه پلاسیبو که دارونما مصرف می کردند بهبودی بیشتری حاصل کردند، این آزمایش روی 21 بیمار دیگر نیز که فشارخون خفیف داشتند صورت گرفت، هیچ تفاوتی میان گروهی که از عصاره زالزالک استفاده کرده بودند و گروه پلاسیبو نشان نداد.

کنترل چربی خون

از دیگر فواید موثری که زالزالک دارد تنظیم چربی خون است، این گیاه طبق تحقیقاتی که صورت گرفته کلسترول و تری گلیسیرید را کاهش می دهد و می تواند از مسدود شدن رگ های خونی توسط چربی ها پیشگیری کند، در مطالعه ای که بر روی موش ها صورت گرفته مصرف دو دوز متفاوت از عصاره زالزالک توانست سطح کلسترول تام خون و کلسترول بد را پایین تر بیاورد و سطح تری گلیسیرید کبد را در مقایسه با موش هایی که آن را دریافت نکرده بودند 28 تا 47 درصد پایین تر بیاورد.
طبق آزمایشی که روی موش های آزمایشگاهی صورت گرفته موش هایی که رژیم غذایی با کلسترول بالایی داشتند عصاره زالزالک و داروی کاهنده کلسترول سیمواستاتین کلسترول تام و تری گلیسیریدها را تقریبا به میزان برابری کاهش داد، ولی عصاره زالزالک علاوه بر این کاهش، سطح کلسترول بد را نیز کم می کند.

درمان اختلال نعوظ در مردان

مردانی که از اختلال نعوظ رنج می برند می توانند از چای زالزالک برای درمان مشکلات خود استفاده کنند، این چای تعداد و کیفیت اسپرم ها را افزایش می دهد و می تواند برای مردانی که در باروری دچار مشکل هستند کمک کننده باشد، البته مردانی که بیماری های خاصی دارند قبل از مصرف باید با پزشک خود مشورت کنند.

تسکین درد قفسه سینه

اگر می خواهید درد قفسه سینه را کاهش دهید سراغ چای زالزالک بروید، این چای آنژین را بهبود می بخشد و از قلب مراقبت می کند، در تحقیقاتی که روی 16 بیمار مبتلا به آنژین صورت گرفته مصرف این چای باعث بهبود جریان خون شده و درد قفسه سینه را از بین برده است.

افزایش انرژی بدن

اگر معجونی شگفت آور برای افزایش انرژی می خواهید سراغ زالزالک بروید، این گیاه می تواند گردش خون را در بدن افزایش دهد و باعث چرخش بهتر خون در بدن شود، علاوه بر این با افزایش هوشیاری و تاثیری که در بهبود مهارت های شناختی دارد عملکرد بهتری به اندام ها می دهد و سوخت و ساز را کنترل می کند، این میوه مواد شیمیایی موثری در تولید سروتونین و سطح سرتویین بالا دارد که به بهتر شدن اخلاق و حال نیز کمک می کند.

فواید دیگر زالزالک:

کاهش علائم یائسگی مثل گر گرفتگی
پیشگیری از بیماری های کبدی
آرامش بخش
موثر در درمان آلرژی
موثر در درمان کم خونی
درمان تصلب شرایین
تسکین خارش بدن

روش های مصرف زالزالک

این میوه هم به صورت دمنوش و هم خوراکی قابل مصرف است، برگ های آن معمولا به شکل دمنوش به کار می روند اما میوه هم به شکل دمنوش هم مربا، دسر، سرکه، ترشی، مکمل های غذایی و حتی به صورت خام کاربرد دارد.

عوارض و موارد منع مصرف

بطور کلی این میوه فواید بسیاری دارد و برای افراد معمولی اگر در دوز مناسب و به اندازه مصرف کنند مشکلی پیش نمی آورد، اما مصرف آن ممکن است با داروهای مختلف باعث تداخل دارویی شود، برای مثال مصرف آن با داروهای قلبی، گوارشی و فشارخون توصیه نمی شود، اگر هم اصرار به مصرف دارید با پزشک مشورت کنید تا میزان مورد نیاز را تایید کند و زمان و فاصله با دارو را مشخص کند، برخی از عوارض زالزالک در صورت مصرف نادرست مواردی همچون حالت تهوع، استفراغ، خواب آلودگی، میگرن، سرگیجه، خستگی، لکه های پوستی، بیماری های روده ای، سردرد و تپش قلب شود که البته بیشتر هنگام مصرف عصاره یا دمنوش برگ و گل این گیاه به وجود می آیند.

سوالات رایج

آیا زنان باردار یا شیرده می تواند سراغ زالزالک بروند؟

مصرف این گیاه در حد اعتدال برای این افراد جایز است، البته بهتر است در مصرف آن با پزشک مشورت کنید.

چقدر زمان لازم است تا دمنوش میوه زالزالک دم بکشد؟

ده تا پانزده دقیقه زمان برای دم کردن این میوه کافیست، البته میوه خرد شده.