روغن دنبه یکی از انواع روغن های حیوانی است که ذوب کردن دنبه گوسفند به دست می آید. این روغن جز روغن های سالم و طبیعی است به شرطی که به اندازه مصرف شود.
روغن دنبه(Tail FAT)
روغنی حیوانی که از چربی یا پی موجود در قسمت دم گوسفند پس از ذبح کردن تهیه می شود، روغن دنبه نام دارد. این نوع روغن جز روغن های طبیعی است که در گذشته استفاده های فراوان داشته است. قیمت دنبه دنبه در زمان های قدیم نسبت به گوشت گران تر بوده چون فواید و خواص بیشماری دارد و برای افرادی که تحرک زیادی داشتند جز منابع غذایی مهم به شمار می رفته است. امروزه با توجه به کاهش تحرک و زندگی مدرن استفاده از روغن دنبه باید با احتیاط و تحت شرایط خاص انجام شود. روغن دنبه به طور کلی جز روغن های سالم و دارای خواص و فواید بسیاری است.
ویژگی های روغن دنبه
روغن دنبه در حالت عادی و در دمای اتاق حالت جامد دارد. این روغن طبع گرم دارد و برخلاف روغن های صنعتی که طبع سرد دارند و چاق کننده هستند، به کاهش وزن بدن کمک می کند. منبع خوبی از انرژی است و بهتر است با مقدار کمی مرزه با آویشن مصرف شود تا خواص آن چند برابر شود.
طرز تهیه روغن دنبه
روغن دنبه از چربی ذخیره شده در دم گوسفند تهیه می شود. روش تهیه کردن روغن دنبه بسیار مهم است. این روغن اگر با روش های درست تهیه شود، مضرات آن به حداقل می رسد. روش های مختلفی برای تهیه روغن دنبه وجود دارد که بهترین آنها عبارتند از :
-برای تهیه روغن دنبه لازم است مقداری دنبه گوسفند تازه را تهیه کرده و آن به قطعات کوچک تر خرد کنید. دنبه های خرد شده را به‌مدت یک شب در آب نمک خیس کرده و سپس آبکش نموده و بشویید. در این مرحله دنبه ها را به همراه مقداری آب، بسته به حجم دنبه ها می تواند یک تا دو لیوان باشد، داخل قابلمه مناسب ریخته و روی حرارت قرار دهید تا به آرامی بجوشد و ذوب شود. برای از بین بردن بوی بد دنبه ها می توانید ار ادویه هایی همچون دارچین، هل یا گلاب و پوست پرتقال استفاده کنید و در مراحل پایانی آن ها را به روغن بیفزایید. در پایان روغن را از روی حرارت بردارید و کمی که از حرارت افتاد آن را از صافی رد کنید و در طرف شیشه ای تمیز و خشک که در آن کاملا بسته می شود، در یخچال نگهداری نمایید. تفاله های دنبه نیز در قابل استفاده و خوراکی هستند به شرطی که سوخته و تیره رنگ نباشند.
-در روش دیگر برای تهیه روغن دنبه، نیاز به 3 کیلو گرم دنبه دارید. دنبه گوسفندی را به قطعات کوچک تقسیم کنید و به همراه 3 عدد پیاز، یک لیوان کوچک سرکه (می توانید با آبلیمو، آبغوره یا رب انار جایگزین کنید.)، یک لیوان گلاب، حدود 150 گرم پوست سیب درختی، 2 قاشق کاکوتی و یک قاشق چایخوری میخک ترکیب کرده و با استفاده از چرخ گوشت، چرخ کنید. مواد چرخ شده را روی حرارت قرار دهید تا ذوب شده و تبدیل به روغن شود. در نهایت روغن را از صافی رد کنید. وجود پیاز در این ترکیب باعث از بین رفتن رطوبت، لزوجت ، غلظت و بوی بد روغن دنبه خواهد شد که این خود مانع رسوب آن می شود.
خواص و فواید روغن دنبه
روغن دنبه اگر به درستی استفاده شود، می توان برای بدن و سلامتی انسان بسیار مفید باشد. خواص بیشتری برای روغن دنبه ذکر شده است که برخی از آنها عبارتند از :
تامین کلسترول خوب برای بدن
روغن دنبه جز روغن های سالم است و می تواند باعث کاهش کلسترول مضر خون و افزایش سطح کلسترول خوب در بدن شود. البته این به معنای زیاده روی در مصرف روغن دنبه نیست. به افراد مبتلا به کلسترول خون، بیماران قلبی و عروقی و نیز افراد کم تحرک توصیه می شود در مصرف روغن دنبه احتیاط کنند چون حاوی اسید های چرب غیر اشباع است.
افزایش توان بدن
همانطور که گفتیم افرادی با تحرک بالا همچون کشاورزان در گذشته از روغن دنبه استفاده می کردند. این روغن حاوی مواد مغذی و اسید های چربی است که باعث افزایش انرژی و توان کلی بدن برای انجام کار ها می شود. اسید های چرب موجود در روغن دنبه توسط کبد جذب و به عنوان منبع انرژی مورد استفاده قرار می گیرند. استفاده درست از روغن دنبه می تواند باعث افزایش سطح انرژی بدن، بهبود عملکرد ارگان های داخلی بدن و نیز افزایش توان فرد در طول روز شود.
کنترل چربی خون
روغن دنبه به کاهش سطح کلسترول مضر در خون کمک می کند. به عبارتی می تواند در کنترل سطح چربی خون نقش موثری داشته باشد. هضم و جذب روغن دنبه نسبت به روغن های بازاری همچون انواع روغن نباتی جامد و مایع بسیار آسان تر است و همچون روغن های نباتی در رگها رسوب نمی کند. از روغن دنبه می توان برای پخت و پز و سرخ کردن استفاده کرد اما باید به اندازه باشد و زیاده روی در این مورد پرهیز شود.
پاکسازی روده ها
روغن دنبه در کنار روغن حیوانی می تواند ماده ای موثر برای پاکسازی روده ها باشد. چون روغن دنبه خاصیت سم زدایی و پاک کننده دارد که به پاکسازی روده و بهبود حرکات روده و نیز بهبود سایر عملکرد های گوارشی کمک می کند.
کاهش، وزن و لاغری
روغن دنبه به عنوان روغن مورد استفاده در انواع غذا ها می تواند به کاهش وزن بدن کمک کند. این روغن باعث افزایش انرژی و تحرک بدن می شود و برخلاف سایر انواع روغن ها در بدن رسوب نمی کند. در بسیاری از منابع به خاصیت روغن دنبه برای لاغری و بهبود وضعیت اندام اشاره شده است.
روغن دنبه برای پوست
روغن دنبه منبع خوبی از اسید های چرب، ویتامین ها و مواد مغذی مختلف است که می تواند برای سلامت پوست بسیار مفید باشد. در منابع طب سنتی استفاده از روغن دنبه به طور مستقیم و مالیدن آن بر روی پوست توصیه شده است. روغن دنبه باعث بهبود وضعیت پوست و افزایش، شفافیت و درخشندگی آن می‌شود.
روغن دنبه برای استخوان ها
روغن دنبه به افزایش استحکام و مقاومت استخوان های کمک می کند. این روغن نقش موثری در پیشگیری از بیماری های مربوط به استخوان همچون روماتیسم و پوکی استخوان دارد. استفاده از روغن دنبه به بهبود هرچه سریع تر شکستگی استخوان کمک می کند. روغن دنبه را می توان به طور مستقیم بر روی محل شکستگی مالید یا آن را به صورت خوراکی استفاده کرد. این کار به جوش خوردن استخوان شکسته شده کمک زیادی خواهد کرد.
سایر خواص روغن دنبه
علاوه بر موارد فوق روغن دنبه خواص و فواید دیگری نیز دارد. مانند:
-خاصیت ضد افسردگی
-ضد التهاب
-آرامش اعصاب
-زیبایی اندام و صورت
مصرف روغن دنبه برای چه کسانی مناسب است؟
هم طب مدرن و هم طب سنتی بر این باورند که استفاده از روغن دنبه برای افراد کم تحرک و مبتلا به کلسترول بالا و بیماران قلب و عروق مناسب نیست و باعث بدتر شدن وضعیت بیماری یا ابتلا به این بیماری ها خواهد شد. با این حال نمی توان خواص و فواید روغن دنبه برای سلامت بد را انکار کرد. افراد با تحرک بالا که کار های سنگین همچون کشاورزی انجام می دهند، می توانند از روغن دنبه استفاده کنند چون بدن آنها به اصطلاح روغن مصرفی را خواهد سوزاند. افراد دیگر نیز می توانند با مشورت پزشک در مقادیر توصیه شده از روغن دنبه استفاده کرده و از فواید آن بهره مند شوند.
موارد منع مصرف روغن دنبه
روغن دنبه برای برخی از افراد مضر است و می تواند باعث ایجاد ناراحتی و عوارض جانبی در آنان شود. این افراد عبارتند از :
-افراد مبتلا به کلسترول خون
-بیماران قلبی و عروقی
-افرادیکه که از سو هاضمه و ضعف معده رنج می برند.
-افراد کم تحرک
عوارض جانبی مصرف روغن دنبه
روغن دنبه با تمام فوایدی که دارد اگر بیش از حد استفاده شود می تواند عوارض جانبی جدی را در پی داشته باشد. از جمله عوارض این روغن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
-ابتلا به فشار خون
-افزایش کلسترول خون
-افزایش احتمال ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی
-مصرف روغن دنبه سوخته نیز باعث ایجاد اخلاط بد در بدن می شود.