آشنایی با انواع عسل

فواید عسل بسیار زیاد است و هزاران سال است که شناخته شده است، از عسل به طرق مختلف چه به عنوان غذای بدن و چه به عنوان مرهم برای درمان سوختگی ها ، عفونت ها و سایر بیماری ها استفاده می شود.در این متن به آشنایی انواع عسل می پردازیم.

عسل چیست؟

عسل یک ماده غذایی طبیعی شیرین و چسبناک است که توسط زنبورها تولید می شود. زنبور، عسل را از ترشحات قندی گیاه (شهد گل) طی فرآیندهای سازماندهی شده و فعالیت آنزیمی خاص تولید می کند و پس از تبخیر آب شکل نهایی خود را به دست می آورد. عسل در ساختارهای مومی شکل به نام لانه زنبور ذخیره می شود. زنبورها انواع عسل تولید می کنند که از نظر رنگ، طعم و بو بسته به منبع غذایی زنبور عسل متفاوت است. به دلیل تقاضا و مصرف انسان در سراسر جهان، عسل در مقادیر تجاری از کلنی‌های زنبورهای وحشی یا از کندوهای اهلی شده جمع‌آوری می‌شود که به عنوان زنبورداری شناخته می‌شود. بسیاری از اکتشافات و کاوش های باستان شناسی نشان می دهد که انسان از حدود هشت هزار سال پیش خواص غذایی و دارویی عسل را می شناسد و از آن بهره می برد.
عسل شیرینی خود را از مونوساکاریدهایی مانند فروکتوز و گلوکز به دست می آورد و شیرینی نسبی مشابه ساکارز دارد.
اکثر میکروارگانیسم ها در عسل رشد نمی کنند. بنابراین می توان آن را برای مدت طولانی نگهداری کرد.
قوام عسل با توجه به درصد قند، درجه حرارت و محتوای آب متفاوت است.

اجزای تشکیل دهنده عسل

یک قاشق غذاخوری عسل تقریباً 64 کالری انرژی ما تامین می کند. عسل عمدتاً شامل موارد زیر است:

76 درصد قند طبیعی (بیشتر فروکتوز و گلوکز) و به دلیل داشتن فروکتوز بالا، عسل شیرین‌تر از شکر سفره محسوب می‌شود .
18 درصد آب و هر چه درصد آب عسل کمتر باشد، کیفیت آن بهتر است.
6 درصد مواد تشکیل دهنده آن را مواد معدنی، ویتامین ها، گرده و پروتئین تشکیل می دهد.
در مورد محتوای غذایی آن، با ویژگی های زیر مشخص می شود:

ویتامین ها : درصد کمی از ویتامین ها که مهمترین آنها عبارتند از: ویتامین B6 ، تیامین، نیاسین، ریبوفلاوین، اسید پانتوتنیک و برخی اسیدهای آمینه.
مواد معدنی : درصد کمی از مواد معدنی شامل: کلسیم، مس ، آهن، منیزیم، منگنز، فسفر، پتاسیم ، سدیم و روی.
عسل همچنین یکی از غنی ترین مواد طبیعی در اسیدهای فنولیک و فلاونوئیدها است که منبع آنتی اکسیدان های طبیعی بدون چربی و کلسترول هستند.

طبقه بندی عسل

به طور کلی عسل از منبع شهد گلی که زنبورها از آن تغذیه می کنند طبقه بندی می شود. عسل می تواند از انواع خاصی از شهد گل باشد یا پس از جمع آوری شهد گل های مختلف با هم ترکیب شوند. . گرده موجود در عسل می تواند منبع گل و در نتیجه منطقه منشاء را نشان دهد.

-عسل مخلوط:
زنبوردار بیش از یک نوع عسل را مخلوط می کند که از نظر منبع گل، رنگ، طعم، تراکم یا منشاء جغرافیایی متفاوت است.
-عسل چند گل:
عسل چند گل یا که با نام عسل گیاه وحشی نیز شناخته می شود، از شهد بسیاری از انواع گل ها به دست می آید و طعم آن ممکن است از سالی به سال دیگر متفاوت باشد و عطر و طعم آن می تواند کم و بیش شدید باشد.
-عسل تک گل:
عسل تک گل عمدتاً از شهد یک نوع گل تهیه می شود.عسل های تک گل انواع مختلفی دارند که طعم و رنگ مشخصی دارند. به دلیل تفاوت بین منابع اصلی شهد. برای تولید عسل تک رنگ، زنبورداران کندوهای زنبور عسل را در منطقه ای نگهداری می کنند که زنبورها فقط برای یک نوع گل می توانند از آن عبور کنند. از منظر عملی؛ به دلیل مشکلاتی که در نگهداری زنبورها وجود دارد، درصد کمی از هر عسل از شهد اضافی سایر انواع گلها خواهد بود.

انواع عسل

عسل را با توجه به منبع شهد تهیه آن، می توان به انواع مختلف تقسیم کرد. شاید برایتان جالب باشد که در جهان بیش از 3000 نوع عسل مختلف شناسایی شده است. در ادامه این مطلب شما را با انواع مختلف عسل آشنا می کنیم.

عسل مرکبات

عسل مرکبات از شکوفه های انواع مرکبات مختلف به دست می آید و به رنگ کهربایی تیره دیده می شود. این عسل یک ماده ضد سرطان عالی است. عسل مرکبات در درمان انواع بیماری های تنفسی همچون سرماخوردگی، التهاب سینه، مشکلات گوارشی و تقویت معده بسیار مفید است. این نوع عسل به تقویت حافظه و افزایش انرژی بدن کمک می کند. همچنین عسل مرکبات را می توان برای درمان اسپاسم، رفع باکتری و قارچ، آرامش اعصاب، تسکین درد به خصوص درد میگرن، درمان تهوع و… مورد استفاده قرار داد.

عسل آویشن

عسل آویشن جز عسل های معطر است که برای درمان درد مفاصل، بهبود تنگی نفس، درمان آسم، تقویت مغز و اعصاب، درمان تشنج و صرع، ضد درد، درمان سردرد و میگرن و… موثر است.

عسل گون

یکی از عسل های بسیار مفید است که از گیاه گون به دست می آید و دارای تمام خواص و فواید گیاه گون است. این عسل در درمان و پیشگیری از پوکی استخوان بسیار مفید است. کمر درد، پا درد و انواع درد مفاصل را درمان می کند. همچنین برای تقویت دستگاه گوارش و بهبود وضعیت اعصاب موثر است.

عسل سیاه دانه

نوع دیگری از انواع عسل، عسل سیاه دانه است که رنگ کهربایی دارد. این نوع عسل فواید بسیاری برای بدن دارد. عسل سیاه دانه مقوی اعصاب است و حافظه را بهبود می دهد. این نوع عسل اختلالات خواب از جمله بی خوابی را درمان می کند. همچنین در درمان بیماری های کلیوی نیز بسیار موثر است. برخی بر این باورند که عسل سیاه دانه باعث افزایش شیر مادران شیرده می شود.

عسل یونجه

عسل یونجه معمولا به رنگ سفید دیده می شود. این نوع عسل بسیار مفید است و خواص بسیاری دارد. از جمله خواص عسل یونجه به توان به موارد زیر اشاره کرد :
بهبود عملکرد های شناختی مثل حافظه، آرامش مغز و اعصاب، درمان التهاب و ورم در نواحی مختلف بدن، تنظیم عادت ماهانه، نشاط آور، ملین و درمان کننده یبوست، درمان کم خونی و مشکلات مربوط به انعقاد خون، تب بر، مفید برای افراد مبتلا به دیابت، دارای خاصیت پروبیوتیک و….

عسل گشنیز

عسل گشنیز رنگ تیره دارد و برای موارد مختلف همچون تقویت معده، افزایش اشتها، درمان سوء هاضمه و نیز به عنوان بادشکن استفاده می شود.
عسل گشنیز جز عسل های معطر دسته بندی می شود.

عسل زول

عسل زول مقوی معده و دستگاه گوارش، درمان کننده کم خونی و درد مفاصل است. این نوع عسل عفونت های گوارشی را درمان کرده و تنفس را بهبود می بخشد. همچنین برای تصفیه و پاکسازی خون بسیار مفید است.

عسل بادام

عسل بادام رنگ زرد تیره مایل به قهوه‌ای دارد. این نوع عسل طعم بادام می دهد و تمام خواص بادام را دارد اما ممکن استاین طعم برای برخی افراد خوشایند نباشد.

عسل زالزالک

عسل زالزالک رنگ قهوه‌ای و بوی بسیار تند دارد. این نوع عسل برای مشکلات قلبی بسیار مفید است و با کاهش سطح کلسترول خون به سلامت قلب و عروق کمک می کند.

عسل آووکادو

عسل آووکادو طعمی شیرین و کره ایی دارد و رنگ آن سفید است. این نوع عسل بسیار محبوب و خوشمزه است.

عسل کلزا

عسل کلزا رنگ زرد روشن دارد و از گرده گل بسیاری تشکیل شده است. این نوع عسل برای کبد بسیار مفید است و با تنظیم اسید های چرب در بدن به بهبود عملکرد کبد کمک می کند.

عسل آفتابگردان

عسل آفتابگردان طعم بسیار خوبی دارد و رنگ آن زرد روشن است. این نوع عسل بسیار محبوب است و دارای خاصیت ضد التهابی می باشد، همچنین انرژی را افزایش می دهد. عسل آفتابگردان را باید در مقادیر کم تهیه کرد چون زود شکرک می زند.

عسل زیرفون

عسل زیرفون رنگ روشن و طعم بسیار شیرین دارد. این نوع عسل ضد اسپاسم است و می تواند در درمان بیماری های تنفسی همچون آنفولانزا بسیار مفید باشد.

عسل لیمو

عسل لیمو طعمی بسیار خاص و متفاوت و رنگ روشن دارد. این عسل جز عسل های گران قیمت محسوب می شود که در درمان سرماخوردگی بسیار موثر است.

عسل تمشک

عسل تمشک از شکوفه های تمشک تهیه می شود و بسیار خوشمزه است. این نوع عسل رنگ سفید دارد.

عسل بابونه

عسل بابونه جز عسل های درمانی بسیار مفید شناخته می شود. این نوع عسل ضد التهاب است و در درمان انواع سردرد، انواع ورم، آرتروز، التهاب مغز، درمان میگرن و سردرد و… بسیار مفید است.

عسل جعفری

عسل جعفری رنگ زرد روشن دارد. این عسل خواب آور است و در درمان اختلالات مربوط به خواب موثر می باشد. علاوه بر این مقوی و انرژی زا می باشد.

عسل زرشک

عسل زرشک رنگ طلایی و طعم شیرین بسیار لذیذ دارد. این نوع عسل در تصفیه خون بسیار مفید است و باعث کاهش فشار خون می شود.

عسل رازیانه

عسل رازیانه که به رنگ زرد تیره دیده می شود در درمان مشکلات مربوط به باروری بانوان بسیار موثر است. از طرفی سیستم ایمنی را تقویت کرده و از سرطان جلوگیری می کند.

عسل درخت چای

این نوع عسل بسیار کمیاب است و تنها از نوعی درخت چای که در نیوزیلند می روید، تهیه می شود. رنگ کهربایی تیره و خاصیت شفابخش دارد. گفته می شود این نوع عسل در درمان انواع مختلف بیماری ها و انواع التهاب و عفونت مفید است.

عسل شوید

عسل شوید رنگ کهربایی تیره دارد و طعم شیرین آن بسیار متوسط است. عسل شوید یک آرامبخش طبیعی است که معده را تقویت کرده و دل درد و دل پیچه را درمان می کند، همچنین در کاهش چربی خون نیز بسیار موثر است.

عسل کنار

عسل کنار جز عسل های تیره رنگ است که برای رفع ریزش مو و رفع اسپاسم و گرفتگی های بدن بسیار مفید است.

عسل اقاقیا

عسل اقاقیا جز عسل های معطر و تیره رنگ است، این عسل انرژی زا، نشاط‌آور و مقوی حافظه است.

عسل مریم گلی

عسل مریم گلی رنگ زرد روشن دارد و ته مزه آن به تلخی می زند. این نوع عسل التهاب را درمان می کند و باعث بهبود روحیه و خلق و خو می شود. عسل مریم گلی آرام‌بخش و ضد استرس است.

عسل ریحان

عسل ریحان جز عسل های بسیار مفید است. این نوع عسل ضد سرطان، ضد التهاب، ضد میکروب، آنتی باکتریال و درمان کننده آرتروز است.

عسل اکالیپتوس

این نوع عسل طعم بدی دارد اما خاصیت درمانی فوق العاده آن باعث شده است که جز عسل های درمانی طبقه بندی شود. عسل اکالیپتوس که رنگ زرد تیره دارد در درمان بیماری های ریوی همچون سل، آنفولانزا و سرماخوردگی و نیز تنگی نفس بسیار موثر است.

عسل شاه بلوط

عسل شاه بلوط رنگ قرمز مایل به قهوه‌ای دارد. این نوع عسل در درمان بیماری های مربوط به دستگاه ادراری، درمان یبوست، درمان انواع زخم و جراحت ها و تقریبا تمام عفونت های بدن مفید است.

عسل اکلیل کوهی

این نوع عسل طعم بسیار شیرین و زنگ زرد روشن دارد. عسل اکلیل کوهی برای سیستم گردش خون مفید است و باعث بهبود جریان خون می شود.

عسل جنگلی

عسل جنگلی طعم بسیار مطبوع و رنگ تیره دارد که از انواع درختان جنگلی همچون کاج، سرو و صنوبر تهیه می شود.

توجه کنید که این موارد تنها بخشی، از انواع عسل های موجود در طبیعت بودند. عسل های بسیاری همچون عسل سیب، عسل کتیرا، عسل یونجه و… نیز جز انواع عسل ها هستند.

انواع عسل از نظر نحوه تهیه و پردازش

بهترین نوع عسل، عسل خام و جنگلی است که هیچ فرایندی روی آن انجام نشده و به صورت طبیعی مورد استفاده قرار گیرد. امروزه انواع مختلف عسل از نظر پردازش وجود دارد که در ادامه به آن ها اشاره می کنیم :

عسل طبیعی

عسل طبیعی بهترین و سالم ترین نوع عسل است که می توان یافت. دسترسی به این نوع عسل مشکل است و باید آن را از منابع معتبر تهیه کنید. عسل خام یا طبیعی به طور مستقیم تهیه میشود و هیچ گونه فرایند پاستوریزه کردن روی آن انجام نمی گیرد. این نوع عسل قیمت گران تری نسبت به عسل های شکری دارد و می تواند حاوی گرده گل یا تکه های موم باشد.

عسل پاستوریزه

عسل پاستوریزه در واقع همان عسل هایی است که در اغلب فروشگاه ها و در بسته های جذاب عرضه می شود. این نوع عسل ها به دلیل حرارت دیدن اغلب مواد مغذی و ویتامین های خود را از دست می دهند و ارزش تغذیه ای عسل طبیعی را نخواهند داشت.

عسل تقلبی

این نوع عسل بدون دخالت زنبور عسل و با استفاده از قند و میوه های سیزین تهیه می شود. مصرف و تهیه این نوع عسل توصیه نمی شود چون هیچ فایده ای برای بدن ندارد و قند و شکر به مار رفته برای تهیه آن برای بدن مضر است.

عسل تغذیه ای

برای تهیه عسل تغذیه ای به جای شهد گل به زنبور آب و شکر می دهند. این نوع عسل هیچ گونه استانداری ندارد و مصرف آن نیز توصیه نمی شود. عسل تغذیه ای شکرک می زند و عطر و طعم عسل طبیعی را ندارد.

عسلک

عسلک زمانی تهیه می شود که زنبور عسل به جای تغذیه از شهد و گرده گل از کربوهیدرات دفع شده توسط شپش و شپشک ها تغذیه می کند.

انواع شکل عسل

عسل را به شکل ها و فرم های مختلف می توان تهیه کرد. مانند:

عسل با شانه کامل

شانه کامل عسل بدون برش و کاملا طبیعی از کندو تهیه می شود و معمولا به صورت کامل به فروشانی رسد. دقت کنید که روی شانه عسل ممکن است زنبور عسل نیز باشد.
گاه شانه های عسل را برش می زنند و به صورت برش زده شده و در قطعات کوچکتر نیز به فروش می رسانند.

عسل مایع

رایج ترین نوع عسل، عسل مایع است، استفاده و مصرف این نوع عسل بسیار آسان است. عسل مایع را با استفاده از نیروی کشش، گرانش یا گریز از مرکز از شانه جدا می کنند. این نوع عسل به راحتی در تهیه انواع کیک و شیرینی و حتی غذا استفاده می شود. عسل مایع را می توان در اکثر فروشگاه ها یافت.

عسل خام

در واقع عل خام همان عسل طبیعی است که حاوی گرده گل و آنزیم های مفید برای سلامت دستگاه گوارش و روده ها می باشد. عسل خام یک ماده پروبیوتیک طبیعی است که فرایند هضم و جذب غذا را بهبود می بخشد.

عسل کرم دار

این نوع عسل تحت فرآیند های خاص و به مقدار خاصی کریستالی می شود. عسل کرم دار در دمای اتاق حالای شبیه به کره دارد و بیشتر در کشور های اروپایی به جای خامه، ژله با مربا مورد استفاده قرار می گیرد.

عسل سیاه

عسل سیاه نوع خاصی از عسل است که رنگ تیره و مزه تند دارد. این نوع عسل در فصل های خاصی از سال مثل هار تهیه می شود و منبع غنی از مواد مغذی و آهن است.

طبع عسل

بنا بر باور عموم عسل طبع گرم دارد در حالی که این گفته درست نیست و عسل با توجه به منبع تهیه آن می تواند طبع گرم یا سرد و یا معتدل داشته باشد. طبع عسل با توجه به شهد و گرده گل یا گیاهی که زنبور عسل از آن تغذیه می کند می تواند متفاوت باشد. افراد با مزاج های مختلف می توانند از انواع عسل متناسب با طبع آن، استفاده کنند. به عنوان مثال عسل هایی مثل عسل اکالیپتوس، بلوط، گشنیز و تمشک طبع معتدل یا ملایم دارد و همه افراد می توانند از این نوع عسل ها مصرف کنند. یا عسل هایی مانند عسل آویشن، اسطوخودوس، رازیانه و گون، طبع گرم دارند و برای افراد سرد مزاج مناسب ترند. افرادی با مزاج گرم نیز می توانند از عسل کنار که طبع سرد دارد، مصرف کنند.

فواید عسل

فواید عسل به بسیاری از خواص سلامتی برای بدن انسان مربوط می شود که مهمترین آنها عبارتند از:

منبع انرژی برای بزرگسالان و کودکان

عسل یک ماده غذایی با ارزش محسوب می شود و به عنوان غذای کودکان و بزرگسالان استفاده می شود. عسل تنها ماده محلی است که ساخته دست بشر نیست و مصرف آن به عنوان غذا نیازی به تصفیه ندارد.
عسل قندهای مصرفی بدن را جبران می کند و ممکن است برای درمان موارد کاهش وزن و لاغری نیز استفاده شود .

ضد باکتری و ضد میکروبی

عسل شبیه آنتی بیوتیک ها است زیرا توانایی کشتن بسیاری از میکروب ها، ویروس ها و قارچ ها را دارد و همچنین با سلول های بدن در تعامل است و مواد ضد عفونی کننده ترشح می کند که التهاب و مسمومیت را کاهش می دهد.

کاهش سطح چربی در بدن

عسل به عنوان جایگزینی برای شیرین کننده های تصفیه شده و تولید شده، به پیشگیری از بسیاری از مشکلات کمک می کند از جمله مشکلات چاقی ، بیماری های قلبی و تصلب شرایین، عسل در کاهش کلسترول و چربی های خون نقش دارد.

پیشگیری از بیماری های دستگاه گوارش

برخلاف قندهای تصفیه شده و ساده مانند; ساکارز، عسل در معده تخمیر نمی‌شود، زیرا برای مدت طولانی در بدن باقی نمی‌ماند و به سرعت هضم می‌شود، بنابراین خطر تهاجم باکتری‌ها بدن را تهدید نمی‌کند و مستقیماً از روده کوچک به جریان خون می‌رود، بدون اینکه باعث تحریک سیستم گوارشی ما شود.
مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که عسل می تواند به موارد زیر کمک می کند:

-سوء هاضمه
-عفونت های روده
-درمان یبوست ،عسل یک ملین خفیف محسوب می شود، زیرا فعالیت روده را افزایش می دهد.
-اختلالات گوارشی، زیرا اسیدیته اضافی معده را از بین می برد که اغلب منجر به زخم می شود.
بسیاری از پزشکان از عسل برای درمان زخم معده و اثنی عشر استفاده کرده اند.

حفظ دندان و محافظت از لثه

عسل در حفظ دندان ها و جلوگیری از پوسیدگی و رشد مناسب آنها نقش اساسی دارد و همچنین در تقویت و محافظت از لثه ها موثر است .

پیشگیری از سرطان

عسل حاوی ویتامین ها و آنتی اکسیدان ها است. در واقع یکی از آنتی اکسیدان های منحصر به فرد به نام Pinocembrin فقط در عسل یافت می شود. این آنتی اکسیدان ها نقش زیادی در پیشگیری از سرطان و جلوگیری از تکثیر سلول های سرطانی به ویژه در موارد سرطان مری، دهان، روده و معده دارند.

درمان سرفه

بر اساس بسیاری از تحقیقات، عسل یک درمان موثر و بی خطر برای سرفه کودکان و از جمله داروهای بدون نسخه است که به رفع عفونت های تنفسی، خلط گلو و رفع سرفه کمک می کند، بنابراین در ساخت بسیاری از داروهای ضد سرفه گنجانده شده است.

افزایش هموگلوبین خون

بسیاری از تحقیقات نشان داده اند که عسل نقش موثری در تنظیم فشار خون و افزایش هموگلوبین موجود در آن دارد.

یک انتخاب خوب برای ورزشکاران

عسل منبع انرژی برای بدن و بالا بردن سطح قند خون (گلوکز) در مدت کوتاه است. از این رو بهترین گزینه برای تامین انرژی ورزشکاران و کمک به تمرین و تلاش بدنی آنها می باشد.
همچنین استفاده از آن به عنوان منبع کربوهیدرات در حین ورزش به بهبود قابل توجه عملکرد به خصوص در مسابقات استقامتی و دوچرخه سواری کمک می کند.

درمان زخم و سوختگی

عسل حاوی آنزیمی است که مسئول تولید پراکسید هیدروژن است که آن را در درمان زخم‌ها، تسکین درد، ضدعفونی کردن آن‌ها و جلوگیری از رشد میکروب‌ها و باکتری‌ها با ایجاد یک محیط اسیدی مفید می‌کند و در نتیجه از التهاب جلوگیری می‌کند.
بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند که استفاده موضعی از عسل در سوختگی‌های سطحی به بهبود سریع و موثر زخم ها کمک می‌کند.

برای پوست و چشم مفید است

طبق مطالعات مشخص شد که عسل فواید خاص خود را برای پوست دارد، زیرا عسل به موارد زیر کمک می کند:
برای درمان اگزما، پسوریازیس و آکنه استفاده می شود ، زیرا دارای خواص ضد باکتریایی است.
عسل به رفع خشکی پوست و ترک های پا کمک می کند . بنابراین در ساخت بسیاری از لوازم آرایشی و صابون‌هایی که به شادابی پوست کمک می‌کنند. همچنین در تهیه پمادهای چشمی استفاده می‌شود، زیرا در درمان عفونت‌های پلک و قرنیه و زخم‌های آن مفید است.

تقویت سیستم عصبی

عسل یک آرام بخش برای بدن است، بنابراین خوردن آن قبل از خواب به آرامش سیستم عصبی و غلبه بر برخی اختلالات خواب مانند: بی خوابی کمک می کند.

سخن پایانی

عسل یک گنج طبیعی گرانبها و یک ماده خوراکی شفابخش است که طبیعت آن را به ما هدیه داده است. عسل را می توان در رنگ ها، طعم ها و شکل های متخلف تهیه و مصرف کرد. منبع تغذیه زنبور عسل نقش موثری در ایجاد عطر و طعم خاص انواع مختلف عسل ها دارد. عسل خام و َطبیعی که هیچ گونه پردازشی روی آن انجام نشده است، بهترین نوع عسل است.
عسل را بهتر است حداکثر به اندازه مصرف یکسال خود تهیه کنید. عسل را در ظروف تمیز شیشه ای و در بسته و در مکان های خنک، تاریک و به دور از تابش مستقیم نور خورشید نگهدار کنید. عسل معمولا خراب نمی شود اما ممکن است رطوبت را جذب کند. مکان های مرطوب برای نگهداری عسل مناسب نیستند.