درمان گیاهی کم خونی کودک

کم خونی ناشی از کمبود مقدار سلول های خونی به ویژه گلبول های قرمز در بدن است که وظیفه رساندن اکسیژن به سلول های مختلف بدن را بر عهده دارند. دلایل مختلفی وجود دارد که ممکن است باعث کمبود گلبول های قرمز شود. کم خونی در کودکان و بزرگسالان ممکن است دیده شود. معمولا کم خونی کودک در نتیجه فقر آهن ایجاد می شود. آهن یکی از ترکیبات اصلی در ترکیب گلبول های قرمز خون است، بنابراین در دسترس نبودن مقادیر کافی آن در بدن باعث کم خونی می شود.

کم خونی چیست

کم خونی یا کمبود خون کاهش سطح هموگلوبین و گلبول های قرمز خون است.
گلبول‌های قرمز جدید تولید می‌شوند و گلبول‌های قدیمی با مکانیسمی به نام هموستاز در بدن دفع می‌شوند که از طریق آن ثبات سیستم و تعادل داخلی حفظ می‌شود.
به موازات مرگ مداوم سلول های خونی قدیمی که 120 روز از عمرشان می گذرد، بدن تولید گلبول های قرمز خون را به طور مداوم متوقف نمی کند. زمانی که تعادل این فرآیند به هم می خورد، کم خونی اتفاق می افتد.

علل ایجاد کم خونی

دلایل زیادی وجود دارد که می تواند منجر به کم خونی شود:
-شرایطی که در آن تولید گلبول های قرمز یا هموگلوبین به دلایلی کاهش یافته یا آسیب می بیند.
-مواردی که سرعت تخریب گلبول های قرمز خون بیشتر از حد طبیعی است.
– از دست دادن خون.
-مواردی که نیاز بدن به آهن افزایش می یابد، مانند بارداری، شیردهی ، نوزادان و نوجوانان و نبود رژیم غذایی سالم که نیاز بدن به آهن را تامین کند.

علت کم خونی در کودکان

علت عمده بروز کم خونی در کودکان به دلیل کمبود آهن است. کودک با ذخیره کافی آهن به دنیا می آید، اما با ادامه رشد بدنش، نیاز او به آهن برای ساخت سلول های خونی جدید افزایش می یابد. در این دوره اگر آهن مورد نیاز بدن کودک به اندازه کافی تامین نشود، بدن با کمبود آهن و در نتیجه کم خونی ناشی از کمبود آهن مواجه خواهد شد.

علائم کم خونی در کودکان

علائم کاهش خون و اکسیژن رسانی به اندام های بدن مختلف بدن به شرح زیر است :

-خستگی و ضعف
-مشکل در تمرکز
-بی قراری و عصبی بودن
-حالت تهوع
-بی اشتهایی
-دست و پاهای سرد
-کاهش عملکرد سیستم ایمنی بدن.
-تپش قلب و افزایش ضربان قلب.
-تنگی نفس
-سرگیجه، بخصوص هنگام بلند شدن ناگهانی.
-سردرد .
– تغییر خلق و خوی، عصبانیت و بی قراری.
-بزرگ شدن زبان
-زردی، رنگ پریدگی پوست و سفیدی چشم.
-بزرگ شدن کبد یا طحال.
-مشکل در بهبود زخم ها.

درمان کم خونی کودکان

درمان کم خونی ناشی از فقر آهن در کودکان معمولا با تجویز مکمل های آهن و رژیم غذایی سالم قابل حل است. اما در موارد جدی و ارثی مانند کم خونی داسی شکل ، تالاسمی (بیماری ژنتیکی که منجر به کم خونی شدید می شود) و بیماری های خودایمنی، به بیمار وعده های غذایی مستقیم خون داده می شود.
در مورد کم خونی آپلاستیک (زمانی که مغز استخوان سلول های خونی کافی تولید نمی کند)، درمان ممکن است شامل پیوند مغز استخوان باشد.

عوارض ناشی از کم خونی کودکان

کم خونی در کودکان اگر به موقع و به طور صحیح درمان نشود می تواند عوارض جدی در بدن ایجاد کند. برخی از این عوارض عبارتند از :

تأثیر بر رشد

کم خونی مزمن و سطح پایین آهن خون بر روند رشد آهسته کودکان نسبت به همسالان و بلوغ تاخیر بلوغ تاثیر می گذارد و بر رشد سیستم عصبی و رفتار آنها نیز تاثیر منفی دارد .رشد جسمی و ذهنی کودک نیاز به انرژی زیاد و افزایش فعالیت فرآیندهای متابولیک دارد اما در مورد کم خونی مزمن به دلیل پایین بودن سطح آهن، میزان اکسیژن مورد نیاز سلول کاهش می یابد و تاثیر منفی بر رشد کودک می گذارد.

افزایش خطر ابتلا به سرطان

کم خونی مزمن و سطح پایین آهن احتمالاً منجر به افزایش خطر سرطان در طی پنج سال پس از تشخیص کم خونی مزمن در مقایسه با افراد با قدرت خون خوب می گردد. در افراد مبتلا به کم خونی مزمن خطر ابتلا به سرطان کبد، سرطان پانکراس، سرطان کلیه، مثانه یا لوسمی بیشتر است.

افزایش خطر بیماری قلبی

کم خونی مزمن خطر ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش می دهد، زیرا در نتیجه ی کم خونی به دلیل تلاش برای پمپاژ خون بیشتر برای جبران کمبود اکسیژن مورد نیاز برای سلول ها، منجر به ضربان قلب نامنظم و افزایش فشار بر عضله قلب می شود و در نتیجه خطر نارسایی قلبی را افزایش می دهد.

درمان کم خونی در کودکان با گیاهان دارویی: آیا ممکن است؟

از نکات مهم در مورد درمان کم خونی کودکان با گیاهان دارویی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

-اکثر کودکان در نتیجه سطح کم آهن دچار کم خونی می شوند، زیرا رژیم غذایی آنها حاوی مقادیر کافی آهن نیست.
-برای درمان کم خونی نمی‌توان تنها به گیاهان دارویی تکیه کرد، اما می‌توان از آن‌ها علاوه بر مکمل‌های غذایی و رژیم غذایی غنی از آهن استفاده کرد، زیرا سطوح آهن موجود در آنها برای تامین مقادیر لازم آهن برای کودک کافی نیست.
-هیچ مطالعه واضحی مبنی بر اثربخشی استفاده از گیاهان دارویی در درمان کم خونی در کودکان وجود ندارد.
-در استفاده از مکمل های گیاهی آهن برای کودکان باید مراقب باشید، زیرا گاهی اوقات ممکن است سمی باشند، بنابراین باید با پزشک در مورد دوز مناسب با توجه به سن کودک مشورت کنید.

گیاهان دارویی مفید در رفع کم خونی

گیاهان دارویی با خواص اثبات شده وجود دارند که میتوانند برای برطرف کردن کم خونی مفید باشند. مانند گزنه، قاصدک، رازیانه، بادرنجبویه، زیره سیاه، خرنوب، رزماری. و…. این گیاهان جز لیست گیاهان دارویی مفید برای درمان کم خونی هستند. استفاده از این گیاهان دارویی برای برطرف کردن کم خونی در کودکان باید با احتیاط و رعایت شرایط خاص انجام شود. مشورت با پزشک در این زمینه ضروری است. مصرف خودسرانه گیاهان دارویی به ویژه در مورد کودکان به هیچ وجه توصیه نمی شود.

مواد غذایی َطبیعی موثر در رفع کم خونی کودک

برخی از مواد خوراکی گیاهی وجود دارند که تاثیر مثبتی بر رفع کم خونی و پیشگیری از آن دارند. اصلاح تغذیه کودک با استفاده از مواد غذایی غنی از آهن می تواند در درمان و پیشگیری از کم خونی موثر باشد. در ادامه به معرفی برخی از محصولات گیاهی مفید در رفع کم خونی کودکان می پردازیم :

کشمش

کشمش نوعی میوه خشک است که غنی از آهن می باشد. علاوه بر این کشمش حاوی ویتامین C است که به جذب بهتر آهن در بدن کمک کرده و باعث افزایش قدرت دفاعی بدن می شود. افزودن کشمش به میان وعده کودکان می تواند تاثیر مثبتی در پیشگیری از کم خونی آنها داشته باشد.

خرما

خرما یک ماده طبیعی و انرژی زا است. خرما حاوی ویتامین C است که به جذب آهن موجود در غذا ها کمک می کند. از طرفی در ترکیب خرما نیز مقداری آهن وجود دارد. استفاده از خرما در میان وعده های کودکان علاوه بر تامین انرژی مورد نیاز آنها باعث سلامت سیستم ایمنی بدن و پیشگیری از کم خونی می شود.

موز

موز به بهبود سطح آهن در بدن کمک می کند، به خصوص موز سبز، زیرا موز حاوی پتاسیم، ویتامین C و اسید فولیک است که مواد مغذی ضروری برای تولید گلبول های قرمز سالم و بهبود سطح هموگلوبین هستند.

انار

یکی از مواد غذایی است که نقش مهمی در رفع کم خونی دارد، زیرا حاوی درصد بالایی از آهن است، زیرا انار حاوی ویتامین ها، آهن، فیبر و پتاسیم است که قادر به حفظ جریان خون سالم است.

گوجه فرنگی

سرشار از ویتامین C است که در درمان کم خونی موثر است. برای دریافت مواد مغذی مانند بتاکاروتن و ویتامین E هر روز یک لیوان آب گوجه فرنگی بنوشید.
کارشناسان تغذیه نسبت به مصرف هر گونه نوشیدنی کافئین دار یا نوشابه با گوجه فرنگی هشدار می دهند، زیرا می تواند مانع از جذب آهن توسط بدن شود.

لوبیا

وقتی صحبت از غذاهای غنی از آهن می شود، یک فنجان لوبیا می تواند 5 میلی گرم آهن را تامین کند، اما برای بهره مندی از فواید آن، باید به درستی پخته شود.

سیب

این میوه یکی از میوه هایی است که به افزایش تعداد سلول های خونی کمک می کند، زیرا حاوی ویتامین C است که به جذب آهن در بدن کمک می کند، بنابراین خوردن روزانه یک سیب به مبارزه با کم خونی کمک می کند.

زردآلو

زردآلو به افزایش سطح آهن در بدن کمک می کند. می توان روزانه یک زردآلو را همراه با صبحانه یا میان وعده ظهر برای افزایش سطح آهن مصرف کرد.

آجیل و میوه های خشک

بسیاری از آجیل ها و میوه های خشک می توانند آهن را تامین کنند، مانند کشمش، زردآلو خشک، آلو خشک، بادام، انجیر و خرما.

جو

فقط دو قاشق غذاخوری بلغور جو دوسر می تواند 4.5 میلی گرم آهن مورد نیاز بدن را تامین کند و همچنین حاوی “اسید فیتیک” است. بلغور جو دوسر حاوی مقدار زیادی ویتامین 12B است.

هلو

که سرشار از آهن است بهترین میوه برای درمان کم خونی است، هلو را می توانید با صبحانه روزانه خود مخلوط کنید تا از کم خونی جلوگیری کنید.

اسفناج

این سبز پر برگ منبع مهمی از آهن، فیبر، ویتامین A، B9، C و E، بتاکاروتن و کلسیم است.بنابراین، متخصصان تغذیه خوردن روزانه نصف فنجان اسفناج را برای دریافت تقریباً 20 درصد مواد مغذی و آهن توصیه می کنند. ۳3همچنین یک رژیم غذایی ضروری به خصوص برای خانم ها به شمار می رود،اسفناج می تواند فواید مشابه گل کلم، شلغم، کاهو و شاهی را داشته باشد.

دانه کنجد

دانه کنجد یکی از منابع غنی از آهن است که به درمان کم خونی مرتبط با کمبود آهن کمک می کند. روش استفاده از کنجد برای درمان کم خونی به شرح زیر است :
-کنجد را به مدت دو ساعت در آب خیس کنید.
-دانه ها را صاف کرده و سپس آسیاب کنید تا خمیری به دست آید.
-عسل را به مخلوط اضافه کنید و آن را دو بار در روز استفاده کنید.

جعفری

جعفری حاوی مقادیر زیادی آهن است، یک فنجان جعفری تازه حاوی 5.5 میلی گرم آهن است. همچنین حاوی ویتامین C است که جذب آهن را بهبود می بخشد.
جعفری را می توان به غذای روزانه اضافه کرد و مقدار کمی از آن را می توان در آب میوه استفاده کرد و یا با خیساندن آن در آب داغ به مدت چند دقیقه به صورت نوشیدنی گرم استفاده کرد.

پیشگیری از کم خونی در کودکان

برای کاهش خطر کم خونی در کودکان بهتر است به نکات زیر توجه کنید :
-بهتر است از چهار ماهگی و همچنین از طریق شیرخشک غنی شده با آهن، مکمل های آهن را به نوزاد شروع کنید.
-وقتی کودک شروع به خوردن کرد غذاهای غنی از آهن مانند گوشت، مرغ، ماهی، حبوبات و اسفناج را به او بدهید.
-بهبود جذب آهن در کودک با خوردن غذاهای حاوی ویتامین C مانند مرکبات، توت فرنگی، فلفل دلمه ای، گوجه فرنگی و سبزیجات برگ دار.
-برای اطمینان از عدم بروز عوارض خطرناک و عوارض جانبی، نباید بدون مشورت با پزشک به کودکان مکمل های غذایی یا ویتامین های حاوی آهن داده شود.بنابراین قبل از مصرف این مکمل های غذایی با پزشک متخصص مشورت کنید.