آشنایی با درخت کاکائو

کاکائو که اسمی فرانسوی است و در فارسی به آن خرمک می گویند، با استفاده از کاکائو شکلات و فرآورده های شکلاتی مختلف به دست می آیند که امروزه طرفداران زیادی در جهان دارند، جالب است بدانید که این ماده علاوه بر خوشمزه بودن سرشار از فواید هم هست و می توان در برخی موارد از آن استفاده دارویی کرد، امروزه درخت این خوردنی در اکثر مناطق دنیا کشت می شود و اغلب به شکل پودر در بازار فروخته می شود.

درمورد درخت خرمک

درخت کاکائو با نام تئوبروما شناخته می شود که از تیره پنیرکیان است که ارتفاع ۴ تا ۱۰ متری دارد، این درخت برگ هایی ساده و متقابل دارد که گل های آن منظم، کوچک و قرمز هستند و در همه فصل ها وجود دارند، این درخت میوه ای بسته زرد و به اندازه خیار دارد که در آن ۲۵ تا ۴۵ دانه وجود دارد، میوه های این گیاه بعد از چیدن انبار می شوند تا بپوسد و بعد از آن دانه ها را جمع آوری می کنند و مصرف می کنند، به پودر خشکی که با آسیاب کردن و گرفتن چربی دانه کاکائو به دست می آید پودر کاکائو می گویند.

خاستگاه گیاه

این گیاه در جنگل های مرطوب و استوایی رشد می کند و سرزمین بومی آن مکزیک آمریکای مرکزی و مناطق شمالی آمریکای جنوبی مانند جنگل های آمازون است، امروزه بیشترین تولید این ماده در نواحی استوایی آفریقا مانند ساحل عاج و بخشی از آمریکای جنوبی مانند برزیل کشت می شود.

ارزش غذایی کاکائو

در هر صد گرم از این ماده ۲۲۷ کیلو کالری انرژی وجود دارد، چربی کل آن ۱۴ گرم است که ۸ گرم از آن چربی اشباع است، ۲۱ میلی گرم سدیم، ۱.۵۲۴ میلی گرم پتاسیم، ۵۸ گرم کربوهیدرات کل که در آن ۳۳ گرم فیبر خوراکی و ۱.۸ گرم قند وجود دارد، ۲۰ گرم پروتئین، ۳۳۰ میلی گرم کافئین، ۱۲۸ میلی گرم کلسیم، ۱۳.۹ میلی گرم آهن، ۴۹۹ میلی گرم منیزیم، ۰.۱ میلی گرم ویتامین ب ۶ در این ماده خوشمزه وجود دارد.

روش کشت گیاه

برای کاشتن این گیاه خرمک را در زیر سایه نگه می دارند و در برابر وزش باد از آن مراقبت می کنند، خاک مناسب برای آن پر خلل و فرج است و در زمین های پست نمناک نمی روید، بازدهی آن به این شکل است که ۴ تا ۵ سال طول می کشد تا حاصل بدهد، در سن میوه دهی سالانه ۶۰۰۰ شکوفه می دهد ولی تنها ۲۰ غلاف می سازد.
هر غلاف از این گیاه پوست زبر و چرم دارد که کلفتی آن سه سانتی متر است، داخل غلاف گوشت باریک صورتی رنگ شیرینی است که قابل خوردن نیست و داخل آن ۳۰ تا ۵۰ دانه مانند دانه بادام وجود دارد، این دانه ها نرم و سرخابی یا بنفش هستند، به محض رسیدن دانه ها غلاف ها را با چاقو جدا می کنند سپس غلاف را باز می کنند و در هوای آزاد خشک می کنند.
بعد از اینکه دانه ها از غلاف بیرون آورده شدند و در کوزه یا بشکه ای روی هم انبار می کنند، دانه ها عرق می کنند و تخمیر می شوند، دگرگونی مزه تلخ دانه به همین فرایند تعریق و تخمیر آن بستگی دارد، تخمیر بیش از اندازه دانه را ویران و تخمیر کمتر از نیاز مزه ای مانند سیب زمینی به آن می دهد که احتمال آفت زدگی آن بسیار است.
سپس دانه ها را پخش و مدام زیر و رو کرده تا خشک شوند،گاهی برای خوش رنگ تر شدن درخشنده تر شدن و جلوگیری از کپک زدگی در هنگام جابجایی دانه ها به آن خاک رس سرخ با آب آمیخته می زنند، به عبارتی روی دانه ها می پاشند.

شکلات

استفاده از خرمک برای درست کردن شکلات اهمیت دارد، برای تولید نیم کیلو شکلات ۴۱۲ دانه از این گیاه لازم است.

تاریخ مصرف شکلات

مصرف این ماده سابقه ای پنج هزار ساله دارد، مردم بومی منطقه هایی در اکوادور امروزی کاکائو را به عنوان خوراک دارو و نوشیدنی به کار می گرفتند، خرمک را از جنگل های آمازون به دست می آوردند، سرخ پوستان قبیله آزتک ها از دانه های این گیاه در درست کردن نوشیدنی خاصی به شکل دمنوش به نام شکاتل استفاده می کردند و به آن خوراک خدایان می گفتند، این گیاه در سده ۱۶ میلادی از مکزیک به اروپا رفت و حدود ۱۰۰ سال چگونگی تهیه شکاتل را پنهان کردند تا در قرن ۱۷ اروپایی های دیگر نیز آن را آموختند.
کریستف کلمب و پسرش فردیناند کلمب اولین اروپایی هایی بودند که در چهارمین نورد خود در ۱۵ اوت ۱۵۰۲ میلادی با خرمک آشنا شدند آنها قایقی پیدا کردند که دانه این گیاه بخشی از بار آن بود،احتمالا کنکیستادور ارنان کورتس نخستین اروپایی بود که با شکلات آشنا شد، او در یادمان های خود می نویسد که خوردن چهل جام شکلات بخشی از شام موکتزومای دوم بود، نوشته های خوزه د آکوستا مبلغ مذهبی انجمن عیسی در پرو و مکزیک در سده ۱۶ میلادی نقش به سزایی در گسترش به کارگیری اروپاییان از شکلات داشتند.
فاتح های اسپانیایی خرمک را برای نشان دادن به پادشاه و ملکه امپراتوری اسپانیا از امریکا به اروپا بردند و بسیار زود بخشی از خوراک مردم اروپا شد، آن زمان از شکلات تنها در نوشیدنی ها استفاده می کردند و به آن شکر می زدند تا تلخی اش کمتر شود، تا سده ۱۷ میلادی شکلات در اروپا مایه خوراکی گران و ارزشمندی بود که تنها پولدارها از آن می خوردند.
در سده ۱۶ میلادی در امپراتوری اسپانیا از خرمک به عنوان واحد پول استفاده می شد، تا پیش استعمارگری اسپانیا در قاره آمریکا نیز دانه های خرمک به عنوان یک ارز رایج در منطقه آمریکای میانه مورد مبادله قرار می گرفت.

پر مصرف ترین کشور برای شکلات

بلژیک بیشترین مصرف کاکائو را در جهان دارد، مصرف سرانه این ماده ۵.۵ کیلوگرم در سال است که ده برابر کشورهای دیگر است.

انواع فراورده های شکلاتی

از انواع فرآورده های این محصول پر طرفدار می توان به شکلات تلخ یا شیرین نشده، شکلاتی نیمه شیرین، شکلات شیری، شکلات سفید، شکلات کوورچر و شکلات جایندویا اشاره کرد که از آنها در انواع دسرها استفاده می کنند، فواید این محصولات متناسب با کاربرد می تواند متفاوت باشد، شکلات تلخ برای لاغری استفاده می شود در حالیکه فراورده های دیگر شکلاتی معمولا به منظور افزایش اشتها کاربرد دارند.

فواید دانه های خرمک

این ماده ویژگی هایی مانند قهوه دارد، دارای آنتی اکسیدان است و با سرطان مقابله می کند، علاوه بر این سه برابر چای سبز در پیشگیری از سرطان موثر است، دانه این گیاه تقویت کننده قلب است و علاوه بر محتوای اندازه بسیار ازنه و چربی است، شکلات ضد افسردگی و شادی آور است و می تواند به کاهش فشار خون کمک کند، علاوه بر این در رفع احتمال سکته قلبی موثر است، سلامتی کبد را بالا می برد و می تواند از آب مروارید جلوگیری کند، در ادامه به بررسی دقیق تر فواید این خوردنی خوشمزه می پردازیم.

مفید برای دستگاه تنفسی

این ماده تاثیر زیادی در درمان آسم دارد و سرفه های مختلف را برطرف می کند، تاثیر مواد آلرژی زا که باعث سرفه می شوند را می کاهد و دارای زانتین و تئوفیلین است که در همین منظور و کاهش آلرژی موثر است، تئوبرومین موجود در این ماده به درمان سرفه کمک زیادی می کند.

کمک به کاهش وزن

افرادی که می خواهند وزن خود را کم کنند می توانند از این ماده برای افزایش متابولیسم و سوخت و ساز بدن کمک بگیرند، علاوه بر این تاثیر زیادی در کاهش استرس و پرخوری های عصبی دارد و نوع خام آن نیز سرشار از فیبر است که به افراد حس سیری می دهد و از خوردن بیش از حد جلوگیری می کند، البته مصرف شکلات تلخ برای کاهش وزن موثر است و شکلات شیرین خود باعث چاقی می شود.

دستگاه گوارشی سالم تر

برای رفع مشکلات گوارشی مانند یبوست، درد معده و رفع مشکلات گوارشی مانند مشکل در روده می توانید از این ماده کمک بگیرید، خرمک زمانی که خام است فیبر زیادی دارد و اهمیت فیبر در دستگاه گوارشی بسیار بالاست، فیبر موجود در این ماده می تواند عملکرد روده ها را بهتر کند و تاثیر زیادی در بیشتر کردن متابولیسم دارد، روده بزرگ را در شرایط بهتری قرار می دهد و می تواند فعالیت های میکروبی مربوط به معده را کم کند.

خواص ضد سرطانی

این ماده خوش طعم سرشار از آنتی اکسیدان است که در مقابله با سرطان بسیار موثر است، خواص ضد سرطانی دارد و در رفع التهاب و عفونت بخصوص در پوست سر کمک کننده است، می توانید از این ماده به عنوان ضد التهابی موثر استفاده کنید.

زیبایی بیشتر با خرمک

این گیاه برای افزایش سلامتی و زیبایی و جوان سازی موثر است، در واقع هم برای پوست هم برای مو و هم برای دندان ها مفید است و منیزیم و ویتامین ث دارد که می تواند از بدن مراقبت کند، این ماده به افزایش حجم مو کمک می کند و در پاکسازی سلول های مرده کمک کننده است،علاوه بر این از پیری زودرس جلوگیری می کند و باعث کاهش استرس و افزایش شادی می شود، عصاره پودر این ماده از دندان در برابر پوسیدگی مراقبت کرده و دندان ها را محکم تر می کند.

مفید برای قلب و عروق

برای سلامتی قلب و عروق قبل از هر چیز باید گردش خون خوبی داشته باشید، برای این منظور مصرف خرمک توصیه شده است، خرمک برای کسانی که بیماری قلبی دارند یا از آرتریت و افزایش کلسترول خون رنج می برند مفید شناخته شده و می تواند میزان اکسیژن در خون را افزایش دهد که در کاهش احتمال سکته موثر است.

افزایش اشتها با شکلات

اگر دچار کمبود وزن هستید و فکر می کنید که در حین وعده های غذایی کاملا بی میل هستید می توانید سراغ شکلات بروید، این ماده اشتها را افزایش می دهد و باعث بهبود خورد و خوراک و جلوگیری از سوهاضمه می شود، البته در خوردن نوع شیرین نباید زیاده روی کرد زیرا ممکن است باعث ابتلا به دیابت شود.

عوارض و موارد منع مصرف

با اینکه خرمک سرشار از فواید مختلف است اما مصرف بیش از حد آن توصیه نمی شود، در برخی افراد ممکن است کاکائو باعث حساسیت پوستی شود و در برخی دیگر مشکلات گوارشی معده ای و یا میگرن را ایجاد کند، خرمک برای کسانی که به آن آلرژی دارند باید مصرف نشود.
توجه کنید که در این ماده کافئین قابل توجهی هم هست که مصرف بیش از حد آن می تواند باعث بیشتر شدن استرس و اضطراب، تکرر ادرار، افزایش ضربان قلب و بی خوابی شود، افراد مبتلا به نارسایی کلیوی و همینطور افرادی که آسم دارند بهتر است سراغ این ماده نروند.
مصرف این دانه لخته شدن خون را کندتر می کند و اگر زیاد مصرف شود احتمال خونریزی و کبودی را در افرادی که اختلالات خونریزی دارند تشدید می کند، کافئین آن برای بیماران قلبی نیز مضر است و مصرف آن برای افراد مبتلا به دیابت باید تحت تجویز و نظر پزشک باشد.
توجه کنید که کافئین زیاد باعث اسهال هم می شود و در تشدید رفلاکس معده موثر است، فشار چشم را افزایش می دهد و برای افراد مبتلا به گلوکوم خطرناک است، اگر فشار خون دارید توجه کنید که در برخی افراد مصرف آن باعث افزایش فشارخون می شود، این ماده ممکن است علائم سندرم روده تحریک پذیر را افزایش دهد و باعث افزایش دفع کلسیم شود.

سوالات رایج: