Menu
گیاه صد تومانی نام نوعی گیاه گلدار است که با نام انگلیسی Peony و نام علمی Paeonia شناخته می شود و از رده دو لپه ای هاست، این گل که معمولا استفاده از ریشه آن جنبه دارویی دارد از جمله گل های تزئینی زیبا به حساب می آید که می توان به سادگی آن را در خانه نگه داری کرد.
این گل بیشتر بومی آسیا و جنوب اروپا است که در ایران بیشتر در شمال غرب اسحاق آباد نیشابور پیدا می شود و گونه های بسیار متنوعی دارد، در چین این گل با عنوان گل امپراطور شناخته می شود و نقش پررنگی در فرهنگ آن ها دارد، در واقع گیاه پائونیا یا پیونی از طریق چین در سال 1784 به اروپا و سپس سایر نقاط جهان رفته است.
این گل اولین بار توسط شاگرد اسقلبیوس به نام پین کشف شد که به همین خاطر نیز اسم گل را پیونی گذاشته اند، اسقلبیوس شاید نام عجیبی و ناآشنایی برای شما باشد، این نام مربوط به یکی از الهه های یونان باستان است که به عنوان الهه طب و دارو شناخته می شود و وقتی پلوتو در مشاجره ای با هرکول زخم بر می دارد توسط پین درمان می شود، این درمان همان گیاهی است که از آن به عنوان گیاه پیونی یاد کردند و گل صد تومانی ماست، در آن زمان گیاه در کوه المپوس رشد می کرد.
اولین بار که این گل در دربار شاهان ایرانی راه یافت در زمان مظفرالدین شاه بود، جرج پترویا پیاز آن را از فرنگ آورد و در کاخ شاه کاشت، بعد از گل دادن مظفرالدین شاه شیفته زیبایی گل قرار گرفت و صد تومان به پترویا داد و نام این گل نیز صد تومانی ماند، البته روایت دیگری هم هست که می گوید به دلیل گران بودن این گل به آن عنوان صد تومانی داده اند، گل صدتومانی قبل از انقلاب وارد ایران شده و هر شاخه از آن قیمت بسیار بالایی داشته.
این گل که می تواند بین 25 تا 40 گونه داشته باشد از نوع درختان چند ساله است که از 50 سانتی متر تا یک و نیم متر طول ارتفاع رشد آن متغیر است، این گیاه که حتی تا سه متر هم می تواند رشد کند گل های معطر و بزرگی دارد که در اواخر بهار و اوایل تابستان گل می دهند و به دلیل گل های زیبایی که دارند محبوب هستند، این گیاه معمولا سه سال زمان می گیرد تا گل های خود را به بار بنشاند.
گیاه صد تومانی رنگ های جذاب و متنوعی دارد که از بین این رنگ ها می توان به صورتی، قرمز، زرد و سفید اشاره کرد، این گیاه در برابر سرما مقاومت خوبی دارد و به خاکی با زهکشی مناسب و مواد غذایی مختلف برای تقویت خود و گل دهی نیاز دارد.
خواص گل پائونیا به حدی است که از آن در تولید داروهای مختلف نیز استفاده می شود و علاوه بر صنعت داروسازی مصرف آن در بین نوشیدنی های دمنوشی و چای نیز دیده می شود که می تواند بسیاری از مشکلات مربوط را به سادگی کاهش دهد، برای تهیه دارو بیشتر از ریشه و کمتر از گل و دانه این گیاه استفاده می شود و ممکن است گل صد تومانی قرمز یا گل صد تومانی سفید باشد که البته ربطی به رنگ خود گل ها ندارد و این نام گذاری از جهت رنگ ریشه صورت می گیرد.
با مصرف روزانه یک لیوان چای این گل می توانید کلسترول خون را تحت کنترل خود درآورید و از افزایش خطرناک آن پیشگیری کنید، این گیاه از رسوب چربی در رگ های شما نیز پیشگیری می کند و می تواند به بهبود کار عروق کمک کند، این تاثیر اهمیت زیادی برای سلامت قلب دارد.
این گیاه می تواند میزان گلوکز خون را کنترل کند و باعث کاهش قند خون در افراد دیابتی شود، البته برای پیشگیری از افت شدید قندخون بهتر است همزمان با داروهای قندخون سراغ این گیاه نروید، توجه کنید که این گیاه برای افرادی که در معرض ابتلا به قندخون هستند نیز مفید خواهد بود و می تواند از ابتلا به دیابت پیشگیری کند.
مصرف این گیاه علاوه بر خاصیت قاعده آوری که دارد و می تواند به کسانی که دچار عقب افتادگی یا قطع قاعدگی شده اند کمک کند، تاثیر زیادی در کاهش دردهای قاعدگی نیز دارد و می تواند جوش ها و عوارض دیگر عادت ماهانه را تحت کنترل قرار دهد، علاوه بر کاهش سندرم پیش از قاعدگی ریشه های این گیاه در درمان تخمدان پلی کیستیک نیز مفید هستند.
این گل که می تواند کلسترول بد خون را کاهش دهد و به تنظیم فشارخون کمک کند نقش زیادی در کنترل قند خون نیز دارد و از تجمع پلاکت ها و لخته شدن خون در رگ ها پیشگیری می کند که همه این ویژگی ها در موثر بودن گل برای قلب نقش دارند و باعث پیشگیری از ابتلا به بیماری های قلبی عروقی و همچنین سکته مغزی و قلبی می شوند.
استفاده از پائونیا برای ترمیم ترک های پوستی رایج است، حتی مصرف آن برای کاهش شکاف های دردناک مقعد که به دلیل بواسیر ایجاد می شوند نیز کاربرد دارد، البته برای هر گونه استفاده در پوست باید از تمیز بودن پوست مطمئن شوید و گیاه را بیش از حد روی پوست خود نگه ندارید.
برای کاهش چین و چروک پوست نیز می توان سراغ این گیاه رفت، پائونی فلورین موجود در این گیاه اگر در محصول آرایشی خاص تا حدود 0.5 درصد هم باشید کافیست تا بعد از هشت هفته مصرف مداوم به رفع چروک های پوست کمک کرده و به جوان سازی شما کمک کند.
برای درست کردن دمنوشی موثر از جهت خواص آنتی اکسیدانی می توانید مقداری از برگ های خشک این گیاه را همراه با برگ های خشک گیاه مریم گلی دم کنید و برای خواص آنتی اکسیدانی و همچنین تقویت کبد میل کنید.
این گیاه می تواند مواد شیمیایی بدن را تحت کنترل خود قرار دهد و از افزایش تولید این مواد که باعث گرفته شدن عضلات می شوند جلوگیری کند، برای این منظور طبق تحقیقات اولیه ای که صورت گرفته ترکیب خاصی از گل پائونیا همراه با مقداری شیرین بیان می تواند گرفتگی عضلات را در افرادی که دچار سیروز کبدی هستند یا تحت همودیالیز قرار می گیرند کاهش دهد.
طبق تحقیقات اولیه صورت گرفته مصرف گل پائونیا می تواند به کاهش تورم در افرادی که دچار آرتریت روماتوئید (RA) هستند کمک کند، احتمالا اگر این گیاه همراه با داروی متوترکسات به مدت سه ماه مصرف شود تاثیر بیشتری خواهد داشت.
درمان نقرس
کاهش تب
درمان هپاتیت ویروسی
جلوگیری از آترواسکلروز یا سخت شدن شریان ها
درمان سیاه سرفه
درمان صرع
درمان درد عصبی یا نورالژی
کاهش سردرد میگرنی و سندرم خستگی مزمن
گل صد تومانی از کبد مراقبت می کند
درمان خون مردگی و بیماری های زنان
ضدعفونی بودن گل صدتومانی
درمان کم خونی
خاصیت ضد التهابی
ضد تشنج
منقبض کننده
مصرف این گیاه برای افرادی که دچار اسهال هستند یا بیماری های مربوط به سردی دارند توصیه نمی شود، علاوه بر این در دوران حاملگی و شیردهی نیز بهتر است سراغ این گل نروید زیرا خاصیتی قاعده آور دارد و می تواند باعث سقط جنین شود.
این گل زمانی که به طور خوراکی مصرف می شود تا چهار هفته می تواند مفید باشد و ضرری به شما نرسد اما اگر بیش از این مدت استفاده شود به معده آسیب خواهد زد، علاوه بر این ممکن است برخی از افراد حساس تر باشند یا مشکل خاصی داشته باشند که در این صورت علائم مضر را سریع تر دریافت خواهند کرد، درمورد اعمال این گیاه روی پوست نیز باید توجه کنید که برخی از افراد ممکن است جوش بزنند و دچار مشکل شوند.
برای کاشتن و نگه داری از این گل زیبا نکات مختلفی مانند آبیاری، نور، دما، خاک، کوددهی، هرس و تعویض گلدان اهمیت بسیار بالایی دارند که در هر یک از این موارد اگر خطا کنید زندگی گیاه خود را به خطر می اندازید، در ادامه به بررسی تک تک این نکات می پردازیم.
در آبیاری این گیاه باید توجه کنید که قبل از شروع به آبیاری سطح خاک حداقل تا حدودی باید خشک شده باشد، اگر مدام خاک گلدان را مرطوب نگه دارید ریشه گیاه به سرعت خواهد پوسید و برگ ها نیز زرد خواهند شد، البته این به معنای کم آب دادن به گیاه نیست زیرا کم آبی نیز جلوی رشد گیاه را خواهد گرفت و عوارضی مانند سوختگی نوک و حاشیه برگ ها و عدم گلدهی را در پی خواهد داشت.
دمای مناسب برای رشد این گل در محیط خانه است، البته توجه کنید که اگر دما به دوازده درجه برسد رشد متوقف خواهد شد و برگ های آن زرد می شوند، به طور کلی این گیاه نیز مانند هر گیاهی به خواب زمستانی نیاز دارد، برای این منظور تنها کافیست گیاه در دمای بین صفر تا هفت درجه سانتی گراد به مدت چهار یا پنج ماه بماند تا بتواند در بهار گلدهی بهتری داشته باشد، در فصل تابستان می توان حدود دو سانتی متر خاک گلدان را افزایش داد تا به محافظت از ریشه ها در برابر گرما کمک کرد، اما بهتر است در فصل پاییز این دو سانتی متر خاک را بردارید تا آب اضافه در خاک گلدان نماند و باعث پوسیدن و بیماری در ریشه ها نشود.
نور از جمله مهم ترین موارد در نگه داری هر نوع گلی است، سعی کنید حداقل 5 ساعت نور مستقیم آفتاب را به گیاه خود برسانید، پائونیا با کم نوری رشد ضعیف تری خواهد داشت و گلدهی آن نیز تحت تاثیر قرار خواهد گرفت، علاوه بر این سعی کنید گلدان ها را در پنجره های جنوبی خانه نگذارید، این کار بخصوص در فصل تابستان باعث سوختن برگ های گیاه خواهد شد و ممکن است گلدهی به تعویق بیفتد.
برای نگه داری این گل به خاکی با زهکشی بالا نیاز دارید که بتواند آب را از خود رد کند و باعث ماندن آب زیاد در ریشه ها نشود، این نوع خاک به طور کلی برای تمام انواع گل ها مفید است و رشد آن ها را سرعت بخشیده باعث محافظت از ریشه آن ها می شود، سعی کنید از ترکیب خاک معمولی، خاک برگ، شن، پیت موس و کوکوپیت برای پر کردن گلدان خود استفاده کنید، پیت موس با اسیدی کردن ملایم محیط کاشت می تواند به رشد گیاه شما کمک زیادی برساند.
برای کوددهی به این گل پنج تا هفت سانتی متر از کود را با فرمول 10-10-5 هر ماه یک بار می توانید به خاک اضافه کنید، اگر شرایط آب و هوایی مساعدی داشتید می توانید از فرمول 20-20-10 نیز استفاده کنید، اما به هر حال باید میزان نیتروژن کمتر از فسفر و پتاسیم باشد، علت این اتفاق این است که نیتروژن بالا از امکان گلدهی گیاه می کاهد، البته به طور کلی مصرف هر کودی اگر بیش از حد ادامه پیدا کند گلدهی گیاه را کم خواهد کرد.
برای عوض کردن گلدان این گل توجه کنید که در هر زمانی نباید سراغ گل بروید، بهترین زمان اواخر زمستان و اواخر خواب زمستانی گل است، این گل به طور کلی به گلدان بزرگ نیاز دارید و می توانید آن را به سادگی عوض کنید اما بعد از تعویض احتمالا آسیب هایی خواهد دید زیرا گل بسیار حساسی است.
برای این کار اول گلدان جدید را با خاک پر کنید اما نه کاملا پر، عمقی به طول و عرض حداقل 45 سانتی متر نیاز دارید، بعد از این کار در کف گودال خود حدود ده سانتی متر از مواد ارگانیک مانند کودهای مختلف و برگ ها را بریزید و بعد گیاه را بکارید.
معمولا هرس این گیاه با حذف شاخه های کناری صورت می گیرد تا قد گیاه بلند تر شود، این کار به افزایش رشد گیاه هم کمک می کند و ساقه ها را در نگه داری از گل ها مقاوم تر خواهد کرد.
برای تکثیر پائونیا می توانید از سه روش استفاده کنید، تقسیم بوته، کاشت بذر و پیوند زدن که در ادامه روش هر کدام از این عناوین را معرفی خواهیم کرد.
در این روش همانطور که از نامش پیداست بوته گیاه را تقسیم می کنند که بسیار ساده است، اما حتما گیاه باید حداقل سه چهار سال عمر کرده باشد و زیاد کوچک نباشد، نکته بعدی این است که گیاه پائونیای شما باید حداقل سه چشم یا به عبارتی جوانه داشته باشد تا بتوان آن را از گیاه مادر جدا کرد، این جوانه ها به رشد بهتر و بزرگ شدن سریع گیاه جدید منجر خواهند شد، نکته بعدی این است که حتما باید در پاییز این کار را انجام دهید.
در این روش قسمتی از گیاه را همراه با خاک و ریشه ها از گیاه مادر جدا می کنیم و آن را در عمق چهل تا پنجاه سانتی متری گلدانی دیگر می کاریم، برای این کار تمام شرایطی که برای نگه داری از گلدان اصلی داشتید را باید در نظر بگیرید و این کار را زمانی شروع کنید که گل برگ های زردی دارد و به عبارتی در خواب است، در این کار سعی کنید تا جایی که می توانید به ریشه ها آسیب نزنید و با وسیله ای تیز ریشه ها را جدا کنید.
در این روش از نمونه های درختچه ای گیاه با روش پیوند زدن گیاه به دست می آورند که به همین دلیل نیز گیاه حالتی بوته ای اما فرمی درخت وار خواهد داشت و گل های آن نیز بزرگ خواهند بود، پیوند به این منظور صورت می گیرد تا گل های درشت تری بار بیاید، قرار دادن پیوندک روی پایه می تواند به روش های مختلفی انجام شود، این کار را در اواخر تابستان یا اوایل پاییز باید انجام داد و توجه کرد که ساقه ای که انتخاب می شود حتما جوانه های جانبی و انتهایی داشته باشد، جوانه انتهایی و برگ ها حذف می شوند و بعد از این عمل جوانه جانبی باقی می ماند.
برای تهیه کردن پایه مناسب توجه کنید که قسمتی از ریشه گیاه دو ساله حدودا تا 17 سانتی متر (نباید کمتر از 12 باشد) انتخاب می شود و چشم ها یا جوانه های روی آن را حذف می کنند.
در روش پیوند جانبی قسمت کناری پیوندک و پایه را برش هایی می زنند و دو ناحیه برش زده را روی هم قرار داده مغز چوب ها را را روی هم قرار می دهند، در این عمل پیوند بعد از صورت گرفتن باید گیاه را در عمق ده سانتی متری سینی و میان شن مرطوب قرار داد، دو تا سه سانتی متر از شن را روی قطعات باید بریزید و بعد سینی ها را تا یک هفته در دمای 32 درجه قرار دهید.
زمانی که گیاه پیوندی کاشته می شود محل پیوند آن باید 15 سانتی متر زیر سطح خاک قرار بگیرد، این عمق باعث می شود که سرعت شکل و فرم گرفتن گیاه جدید بالا برود و زودتر رشد کند.
بهترین زمان برای کاشتن بذرهای پائونیا اوایل پاییز است، برای این منظور بذرها را دو روز خیس کنید و بعد ابتدا به محیطی گرم برده سپس به محیط سرد ببرید، دوباره به محیط گرم برگردانید، این کار یعنی گرم، سرد و بعد دوباره گرم باعث جوانه زدن خواهد شد، اما شاید این سوال برای شما پیش بیاید که چگونه باید این دوره های زمانی برای گرما و سرما را متوجه شد؟ برای این کار بعد از کاشتن بذرها باید صبر کنید تا جوانه های گیاه تا حدود ده سانتی متر رشد کنند و بعد آن ها را در درمان 9 تا 7 درجه سانتی گراد نگه داری کنید، بعد از سه تا چهار ماه ساقه توانایی رشد پیدا می کند و باید آن را به مکان گرم و روشن ببرید تا ساقه ها و برگ ها بزرگ شوند، این کار به این دلیل است که چرخه طبیعی طبیعت به گیاه منتقل شود، اگر آن را به طور مصنوعی در سرما قرار ندهید ممکن است بذر تا دو سال رشد نکند، گیاه حاصل از بذر ممکن است تا ده سال گلدهی نیز نداشته باشد.
این گل انواع بسیار متنوعی دارد اما می توان برخی از انواع مشهور آن را شناخت، در ادامه سه نوع معروف از این گل را معرفی می کنیم.
این نوع از گل زینتی زیبایی بسیار زیادی دارد و از آن برای زینت دادن باغ ها استفاده می شود، معمولا در چین به چندین شکل و رنگ گوناگون آن را پرورش می دهند و حتی برخی از این گل ها را اصلاح می کنند که باعث بیشتر شدن تعداد گلبرگ ها و زیباتر شدن گل ها می شود.
این گل نیز بیشتر در چین پیدا می شود و بومی چین است که بعنوان یکی از نمادهای فرهنگی مهم چین هم شناخته می شود، گل صد تومانی درختی تنوع گل بالایی دارد و در شکل ها، رنگ ها و عطرهای گوناگون کاشته می شود.
این نوع از گل صد تومانی معمولا در جنوب اروپا، شمال غرب آمریکا و در بخش های مختلف آسیا رشد می کند و مرز دقیقی با انواع دیگر ندارد اما به هر حال تفاوت های باریکی دارد.
شایع ترین بیماری در بین گل های تزئینی و دارویی مختلف بیماری قارچی است که به راحتی از گلی به گل دیگر نیز می تواند منتقل شود، از جمله بیماری های قارچی مهم سفیدکی پودری و بوترتیس است که شرایط محیطی تاثیر زیادی در افزایش شدت آن ها دارد، به طور کلی قارچ در محیطی که سایه زیاد است و گیاه نیاز زیاد آبیاری می شود بیشتر ایجاد می شود، بوته های متراکم را نباید زیاد از حد کنار هم کاشت و البته توجه به تهویه هوا نیز اهمیت دارد، سعی کنید گل را در عمق خیلی پایین تری از سطح خاک نکارید این کار و خیس و مرطوب بودن آب و هوا تاثیر زیادی در رشد قارچ دارد.
این گیاه ممکن است دچار انواع مختلفی از آفت ها بشود که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
شته
تریپس
شپشک‌های گیاهی
مورچه
تار عنکبوتی
علت اصلی این اتفاق وجود شیره گیاه است که بسیار شفاف و شیرین است و روی غنچه ها می نشیند، این شیره که در مراحل اول تولید غنچه به طور طبیعی روی گیاه قرار می گیرد نباید از بین برود اما به هر حال برای دور کردن حشرات باید از حشره کش یا راه های دیگر از بین بردن آفت ها بهره ببرید.
به طور کلی بهتر است برای استفاده دارویی این گیاه را خودتان نکارید و از کاشتن آن تنها به منظور حالت تزئینی گیاه استفاده کنید.
کودکان زیر دو سال بهتر است سمت این گیاه نروند.