Menu
استفاده از گیاهان به عنوان یک روش درمانی برای رفع بیماری های مختلف و افزایش سطح سلامت انسان، سابقه ای دیرینه دارد. برخی از گیاهان موجود در طبیعت که اکثرا به صورت وحشی و خودرو هستند دارای خواص درمانی میباشد که بسیاری از آنها هنوز ناشناخته مانده اند و مطالعات کافی در مورد آنها وجود ندارد. برخی از این گیاهان دارویی به وفور در اکثرا مناطق می رویند و به راحتی در دسترس هستند، اما برخی دیگر از گیاهان دارویی تحت شرایط خاص و در مناطق خاصی می رویند و معمولا مقدار آنها کم است و در دسترس همگان قرار ندارند،این نوع گیاهان دارویی به عبارتی کمیاب و نادر هستند ولی خواص ویژه ی درمانی دارند. در این مطلب شما را با چند نوع از این گیاهان کمیاب آشنا خواهیم کرد.
امروزه به ضرورت بهره مندی از گیاهان دارویی در تمامی ابعاد زندگی انسان اشاره شده است. گیاهان دارویی از زمان های قدیم برای بسیاری از مردمان باستانی منبع استفاده های دارویی و غذایی بوده اند.
امروزه به دلیل سبک زندگی مدرن و جدید و عدم توانایی بشر برای مقابله با تنش های محیطی موجود، انواع بیماری های خاص و نوظهور ایجاد شده است که حتی گاهی به درمان های شیمیایی نیز جواب نمی دهند. در اینجا پای طبیعی و استفاده از گیاهان دارویی به میان می آید. انسان در قرن حاضر به وفور از گیاهان دارویی و طبیعت بهره می برد و مطالعات و تحقیقات موجود گیاهان دارویی نقش بسیار مهمی در اقتصاد بزرگ جهانی دارند. گونه های گیاهان دارویی بسیار متنوع هستند. در ایران 7500 گونه گیاهی وجود دارد که 2500 گونه آن دارویی است. برخی از این گیاهان کمیاب و بکر هستند و خواص شگفت انگیزی دارند. به مراتب هر چه یک گیاه دارویی کمیاب تر باشد، قیمت آن نیز افزایش می یابد و دسترسی به آن مشکل تر می شود. گیاهان کمیاب و بومی مناطق خاص اغلب دارای ویژگی های منحصر به فردی هستند که آنها را از سایر گیاهان متمایز میکند. در ادامه چند نمونه از گیاهان دارویی کمیاب را معرفی خواهیم کرد.
یکی از گونه های کمیاب که در ایران کاربرد دارد گیاه آسافوتیدا است که به صورت خود رو رشد می کند. در برخی مناطق ایران این گونه های کمیاب پرورش داده می شوند. صمغ این گیاه از زمان های قدیم توسط رومی ها از ریشه این گونه کمیاب استخراج می شده است. این گیاه در بین هندی ها محبوب است و از آن بهره زیادی می برند. آسافوتیدا بویی شبیه سیر دارد و طعمی تند دارد. امروزه از این گیاه به عنوان یک گنجینه با ارزش طبیعت در صنایع مختلف استفاده می شود. این گیاه به دو صورت طولی و عرضی کشت می شود. از جمله فواید این گیاه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
-ضد باکتری، ضد کرم.
-ضد سم و موثر برای درمان نیش حشرات.
-میل جنسی را افزایش می دهد.
-برای درمان آسم و بیماری های تنفسی مفید است.
-به عنوان ادویه در تهیه سس و پیش غذا استفاده می شود.
ایران یکی از بزرگترین تولیدکنندگان زرشک بدون دانه در جهان است، زرشک در مناطق نیمه معتدل و گرمسیری به خوبی رشد می کند، این گیاه به شکل درختچه های خاردار است که میوه های ریز و قرمز رنگ آن محصول نهایی این درختچه می باشد. به دلیل عدم شناخت کافی از زرشک ایرانی در جهان تقاضا برای آن کم است و تنها به چندین کشور محدود صادر می شود. طبیعی است که اگر خواص و فواید بی نظیر زرشک به خوبی در جهان شناخته شود، تقاضا برای صادرات این محصول افزایش خواهد یافت. زرشک فواید بسیاری برای بدن دارد، تصفیه خون و بهبود وضعیت پوست و مو از جمله آنهاست.
زرشک فشار خون را کاهش می دهد، نقرس و روماتیسم را درمان می کند، خلط آور و ضد تهوع است، سوزش ادرار را از بین می برد، اسهال را درمان میکند و جوشاندن برگ زرشک برای گلودرد مفید است.
همچنین آب زرشک سرشار از ویتامین C و مقوی برای کبد و قلب است.
زیره ادویه ای با دانه ها ریز و بویی بسیار معطر است که طعم خوبی دارد و از جمله ادویه های گران بها به شمار می رود. زیره در کرمان به خوبی رشد می کند و زیره کرمان معروف است. زیره به نوعی محصول انحصاری ایران است و از جمله گیاهان دارویی کمیاب با خواص متعدد به شمار می رود. می توان از زیره به صورت پودر شده در انواع غذا ها استفاده کرد. برخی از خواص زیره به شرح زیر است:
-رفع نفخ و گاز معده.
-تنظیم کننده قاعدگی.
-برای کاهش وزن مفید است.
-استریل و ضد عفونی کننده و افزایش دهنده شیر در مادران است.
-به دلیل طبع گرمش میل جنسی را افزایش می دهد.
یکی دیگر از گیاهان دارویی کمیاب و گران قیمت صمغ کتیرا است. از این صمغ گیاهی به طور گسترده در صنایع آرایشی و بهداشتی استفاده می شود.
صمغ گیاه کتیرا از طریق برشی که روی تنه درخت ایجاد می شود، به دست می آید . این صمغ در مناطق ایران، سوریه و… یافت می شود. بیشترین میزان صمغ کتیرا در دنیا از ایران صادر می شود و پس از فرآوری در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. از جمله کاربرد های کتیرا می توان به تقویت معده، درمان زخم مثانه، ملین، درمان سرفه و گلودرد، ماده اولیه در صنایع آرایشی و بهداشتی و چاپ سرد اشاره کرد.
چلغوز از نوع خاصی درخت کاج به دست می آید، دانه ای آجیلی و قهوه ای رنگ شبیه تخمه است که مزه ای شبیه بادام دارد. این دانه ها بومی کشور هایی مثل افغانستان و پاکستان است. چلغوز حاوی مواد معدنی و اسید های آمینه ضروری برای بدن است. این ماده گیاهی جز گیاهان دارویی کمیاب با خواص دارویی بی نظیر است. چلغوز برای سلامت کبد، تنظیم فشار خون، بهبود وضعیت پوست، رفع اختلالات مربوط به خواب، افزایش قوای جنسی، بهبود سلامت بینایی، تقویت عملکرد شناختی، تامین آهن مورد نیاز بدن و… بسیار مفید است.
انیسون ستاره ای یا بادیان ختایی میوه ای معطر از درخت همیشه سبز و کمیاب بومی مناطق چین و ویتنام است. معمولا میوه های نارس بادیان ختایی را می چینند و آن ها را مقابل آفتاب خشک می کنند و از پودر آن به عنوان ادویه و طعم دهنده استفاده می کنند. این ماده طعمی شبیه به شیرین بیان دارد. انیسون حاوی مواد ضد التهابی، ضد میکروبی و ضد درد است. این ماده یک آنتی اکسیدان قوی است و سرشار از ویتامین ها و مواد معدنی می باشد. انیسون ستاره فواید بالقوه زیادی برای سلامتی انسان دارد و می توان از آن به عنوان یک داروی گیاهی کمیاب استفاده کرد. برخی از این فواید عبارتند از :
-بهبود عملکرد سیستم گوارشی
-بهبود عملکرد شناختی و افزایش سطح سلامت سلول های عصبی
-تنظیم فشار خون
-ارتقا سلامت زنان
– از بین بردن التهاب و درد و بیماری ناشی از آن
-سلامت کبد و پاکسازی بدن
-افزایش سلامت پوست
-بهبود اختلالات خواب
-ضد سرطان
-سلامت استخوان ها
رازک یکی از گیاهانی است که اعتقاد بر این است که برای درمان بیماری های پزشکی استفاده می شود.
رازک قسمت گلدار خشک شده یک گیاه است که معمولاً به عنوان ماده طعم دهنده در برخی غذاها استفاده می شود.
می توان از این گیاه برای درمان استرس، اختلال کم‌توجهی و بیش فعالی و برای تسکین علائم یائسگی استفاده کرد. رازک از جمله گیاهان کمیاب، با خواص دارویی است، البته هنوز مطالعات کافی در مورد فواید این گیاه وجود ندارد. از جمله خواص اصلی رازک می توان به موارد زیر اشاره کرد :
-سلامت قلب
-ضد سرطان
-درمان افسردگی
-درمان اختلالات مربوط به خواب
پلک گیاهی از تیره نعناعیان می باشد، گیاهی به ارتفاع 30 سانتی متر و پوشیده از کرک های سفید رنگ است. این گیاه در مناطق آذربایجان ایران و ارتفاعات زاگرس وجود دارد و دارای خواص دارویی می باشد. در طب سنتی از گولک به عنوان دمنوش استفاده های متعدد می شود. خاصیت آنتی اکسیدانی و ضد التهابی این گیاه معروف است. از جمله فواید پلک می توان به موارد زیر اشاره کرد:
-بهبود روماتیسم
-درمان سینوزیت
-رفع علائم آسم
-درمان عفونت ادراری و بهبود سوزش ادرار
-درمان سرماخوردگی
-درمان انواع عفونت های داخلی
سیاه دانه هندی مرغوب ترین نوع سیاه دانه است. سیاه دانه به طور کلی گیاهی بومی مناطق جنوب غربی آسیاست و خواص بسیاری برای بدن دارد. سیاه دانه هندی جز گیاهان کمیاب و دارویی است. سیاه دانه سرشار از مواد معدنی و ویتامین‌هاست. سیاه دانه هندی در مقایسه با انواع ایرانی و سوری آن رنگی سیاه تر دارد و تمام دانه ها یکدست و تیره رنگ هستند. از این نوع سیاه دانه نیز روغن بکر به دست می آید که خواص بسیاری برای سلامتی دارد. از جمله این فواید عبارتند از :
-درمان سرفه، درد سینه و تنگی نفس
-درمان جوش های ناشی از بلغم
-تسکین درد مفاصل و بیماری های آرتروز و روماتیسم
-رفع ریزش مو
-بهبود مشکلات پوستی
-در مصرف گیاهان دارویی کمیاب و دارای خواص دارویی حتما با افراد متخصص مشورت نمایید.
-خواص دارویی ذکر شده برای هر کدام از موارد فوق به صورت عمومی است و ممکن است فرد به فرد متفاوت باشد.
-خانم های باردار و شیرده بدون مشورت پزشک متخصص خود نباید اقدام به استفاده از گیاهان دارویی نمایند.
-افراد دارای بیماری های خاص و تحت درمان دارویی باید قبل از استفاده از گیاهان دارویی با پزشک مشورت نمایند.