واسکولیت نام نوعی بیماری است که در آن رگ های خونی ملتهب می شوند و التهاب دیواره رگ های خونی را ضخیم می کند، این اتفاق عرض مسیر عبور خون در رگ را کاهش می دهد و باعث محدود شدن جریان خون می شود، وقتی خون به حد کافی به اندام ها نرسد، اندام ها آسیب می بینند و بافتشان دچار نقصان می شود، این بیماری می تواند فقط یک اندام یا چند عضو را تحت تاثیر قرار دهد، کوتاه مدت یا بلند مدت باشد و در سنین مختلف بروز کند.
انواع واسکولیت
این بیماری انواع مختلفی دارد که اکثرشان نادر هستند و در افراد کمی دیده می شوند، واسکولیت می تواند اولیه یا ثانویه رخ دهد، این بیماری می تواند عروق کوچک، متوسط و یا بزرگ را تحت تاثیر قرار دهد، بیماری های اصلی عبارتند از واسکولیت های سرخرگ بزرگ (آرتریت سلول ژانت یا آرتریت تمپورال، پلی میالژیای روماتیسمی ، تاکایاسو و آرتریت)، واسکولیت های شریان های متوسط (پلی آرتریت ندوزا، بیماری کاوازاکی)، واسکولیت های عروق کوچک (ائوزینوفیلیک، گرانولوماتوز با پلی آنژئیت (چرگ)، سندرم اشتراوس، پلی آنژاتیس میکروسکوپی، گرانولوماتوز با پلی آنژئیت (گرانولوم وگنر)، پورپورای هنوخ شوئن لاین).
علل ابتلا به بیماری واسکولیت
برای این بیماری علت دقیقی مطرح نشده است اما چیزی که قابل توجه است ساختار ژنتیکی افراد است، ممکن است برخی نیز به دلیل حمله اشتباه سیستم ایمنی به سلول های رگ های خونی دچار مشکل شوند، محرک های احتمالی برای این واکنش سیستم ایمنی عبارتند از عفونت هایی مانند هپاتیت ب و هپاتیت ث، سرطان خون، واکنش به داروهایی خاص، بیماری های خود ایمنی مانند آرتریت روماتوئید، لوپوس و اسکلرودرمی.
عوامل تاثیر گذار در افزایش احتمال ابتلا
برخی از عوامل هستند که می توانند فرد را بیشتر در معرض این بیماری قرار دهند و برای این منظور افرادی که در این دسته ها قرار دارند باید مراقب خود باشند و راهکارهای پیشگیری را جدی بگیرند.
تاثیر سن و سال در ابتلا به واسکولیت:
این بیماری به ندرت در افراد زیر پنجاه سال پیش می آید، البته دقت کنید که گفتیم واسکولیت در سنین مختلف ممکن است گریبان افراد را بگیرد اما درصد مبتلایان در سنین بالاتر بیشتر است، بیماری کاوازاکی نیز در کودکان کمتر از پنج سال شایع تر است.
مصرف داروهای خاص
برخی از داروهای خاص می توانند منجر به بیماری واسکولیت شوند، مانند هیدرالازین، آلوپورینول، مینوسیکلین و پروپیل تیوراسیل که بهتر است به این نکته توجه شود.
عفونت های مختلف
ابتلا به هپاتیت ب یا ث امکان ابتلا به بیماری واسکولیت را افزایش می دهد و از این جهت باید بسیار مراقب بود.
تاثیر وراثت و سابقه خانوادگی
اگر در افراد خانواده خود کسی را دارید که به واسکولیت مبتلا شده یا از بیماری های دیگری مانند بیماری بهجت، گرانولوماتوز همراه با ملی آنژیت و بیماری کاوازاکی رنج می برد باید بیشتر مراقب خود باشید.
افراد مبتلا به مشکلات اختلالات ایمنی باید مراقب باشند
در مشکل مربوط به اختلال سیستم ایمنی، سیستم ایمنی افراد به اشتباه به بدن حمله می کند و ممکن است این افراد در معرض خطر ابتلا به واسکولیت باشند، از جمله این افراد می توان به کسانی که به لوپوس آرتریت روماتوئید و اسکلرودرمی مبتلا هستند اشاره کرد.
تاثیر رابطه جنسیت با بیماری
آرتریت سلول غول پیکر در زنان شایع تر است، در مردان نیز بیماری بورگر شایع تر است.
از دخانیات و مواد مخدر دوری کنید
افرادی که کوکایین مصرف می کنند به احتمال زیاد ممکن است به واسکولیت مبتلا شوند، سیگار کشیدن به خصوص در سنین کمتر از ۴۵ سال در امکان ابتلا به بیماری بورگر تاثیر دارد و به طور کلی این مواد برای سلامتی مضر هستند.
علائم بیماری
از جمله علامت های شایع و عمومی این بیماری می توان به تب، سردرد، کاهش وزن، خستگی و دردهای عمومی اشاره کرد، اما علائمی مربوط به عضو درگیر در بیماری نیز وجود دارد که تنها همان عضو را تحت تاثیر قرار می دهد:
علائم واسکولیت در دستگاه گوارش:
در معده یا روده احساس درد بعد از غذا خوردن به وجود می آید که می تواند در ادامه باعث ایجاد زخم و یا سوراخ شدن شود که منجر به دیده شدن خون در مدفوع می شود.
علائم واسکولیت در چشم ها
در چشم ها معمولا قرمز شدن و خارش یا سوزش اتفاق می افتد، آرتریت سلول غول پیکر می تواند باعث دو بینی و کوری موقت یا دائمی در یک یا هر دو چشم شود، گاهی اوقات این اولین علامت بیماری است.
علامت های واسکولیت در ریه ها
در ریه ها احساس تنگی نفس به وجود می آید و فرد دچار سرفه می شود، این مشکل می تواند تنفس را تحت تاثیر منفی قرار دهد و باید به آن توجه کرد.
علائم واسکولیت در گوش ها
از علائمی که در گوش ها حس می شود سرگیجه، صدای زنگ در گوش و کاهش ناگهانی شنوایی است که به طور محسوس می توانید آن ها را درک کنید.
نشانه های مربوط به واسکولیت در دست و پا
در دست و پا معمولا احساس ضعف و بی حسی به وجود می آید و ممکن است در دست و پای خود تورم و سفت شدن را مشاهده کنید.
پوستی که تحت تاثیر واسکولیت است
ممکن است علائم را در پوست خود مشاهده کنید، در این صورت معمولا لکه های قرمز ظاهر می شوند که زیرپوستی هستند و یا زخم باز روی پوست مشاهده می شود، واسکولیت می تواند باعث ایجاد تورم نیز شود.
عوارض مربوط به بیماری
در این بیماری عوارض مختلفی برای بدن پیش می آید که می توانند باعث مختل شدن زندگی شوند، از جمله این عوارض می توان به موارد زیر اشاره کرد:
آسیب دیدن اندام ها
برخی از انواع واسکولیت می توانند تشدید پیدا کنند و به اندام ها و بافت های بدن آسیب جدی وارد کنند.
امکان نابینایی
این عارضه در زمانی پیش می آید که آرتریت سلول غول پیکر درمان نشده باشد،پس توجه کنید که توجه به این بیماری اهمیت زیادی دارد.
لخته شدن خون و آنوریسم
ممکن است یک لخته خون در یک رگ خونی ایجاد شود و جریان خون را مسدود کند، به ندرت این اتفاق می افتد که واسکولیت باعث ضعیف شدن و برآمدگی رگ خونی شود و آنوریسم را تشکیل دهد.
امکان ایجاد عفونت های مختلف
برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان این بیماری ممکن است سیستم ایمنی بدن را تضعیف کنند، این باعث می شود که امکان ابتلا به عفونت در بدن بیشتر شود.
روش های موثر در کاهش علائم
برای رفع این بیماری قبل از هر چیز پیشگیری اهمیت دارد، با پیشگیری می توانید زندگی سالم تری داشته باشید و دردسرهای بیماری را تحمل نکنید، برای این منظور چیزی که اهمیت دارد این است که رژیم غذایی را رعایت کنید و ورزش را در کارهای روزانه انجام دهید، علاوه بر این اهمیت توجه به کوچک ترین علائم هم بالاست و نباید از کنارشان ساده رد شد.
اهمیت رژیم غذایی مناسب
یک رژیم غذایی سالم تاثیر زیادی در رفع بسیاری از مشکلات دارد، خوب غذا خوردن از عوارض داروها می کاهد و می اولتر از نازک شدن استخوان و فشارخون بالا یا دیابت جلوگیری کند، بهتر است رژیم غذایی شما دارای سبزیجات و میوه کافی باشد و غلات کامل، لبنیات کم چرب، گوشت و ماهی بدون چربی داشته باشد، اگر داروی کورتیکواستروئید مصرف می کنید از پزشک بپرسید که آیا نیاز به مصرف مکمل های ویتامین دی یا کلسیم دارید یا نه.
ورزش را جدی بگیرید
ورزش تاثیر زیادی در سلامتی دارد و می تواند به کاهش بسیاری از مشکلات کمک کند، ورزش هوازی منظم مانند پیاده روی از تحلیل استخوان جلوگیری می کند و فشارخون و دیابت را در حد متعادل تنظیم می کند، علاوه بر این برای قلب و ریه و سلامتی اعضای مختلف بدن اهمیت زیادی دارد، ورزش خلق و خو را بهتر می کند و می تواند از نظر روحی شما را تقویت کند.
اهمیت روحیه داشتن
بهتر است اگر در اطراف خود فردی دارید که دچار این بیماری شده از او حمایت کنید و مراقبش باشید، در صورتی که خودتان این مشکل را دارید نباید ناامید شوید، اهمیت حضور اطرافیان و دلگرمی آن ها در حفظ انرژی بدن زیاد است، سعی کنید با یک فرد مشورت داشته باشید و درمورد مشکلات خود صحبت کنید.
واکسیناسیون
واکسیناسیون را جدی بگیرید و آن ها را دریافت کنید، به روز نگه داشتن واکسیناسیون اهمیت دارد، آنفولانزا و ذات الریه از جمله مواردی هستند که حتما باید واکسن آن ها را بزنید، این واکسن تاثیر زیادی در کاهش علائم داروها مانند عفونت دارد، در صورتی که از نظر واکسن دچار کمبود هستید قبل از هر کاری با پزشک خود مشورت کنید.
مصرف عسل
عسل از جمله مواد مفید برای رفع مشکلات بدن شناخته می شود که می توان از آن برای درمان واسکولیت کمک گرفت، می توانید با ترکیب عسل و لیمو ترش شربت مناسبی درست کنید آن را هر روز میل کنید، نکتار سیب و عسل با کمی آبلیمو نیز ترکیب مناسبی است.
شیر بادام بنوشید
از جمله مواد دیگری که در طب اسلامی به آن توصیه شده است مصرف شیر بادام است که می توانید روزانه یک تا دو لیوان از آن را بنوشید.
نکتار هلو
ترکیب نکتار هلو با عسل و یخ می تواند تاثیر زیادی در کاهش درد، تب و عفونت داشته باشد، برای این منظور میتوانید مصرف هلو را جدی بگیرید.
چه زمانی باید سراغ پزشک رفت؟
در صورت تشدید علائم بیماری و رفع نشدن آن ها با روش های خانگی باید سراغ پزشک رفت، البته در همان ابتدا برای تشخیص صحیح بیماری نیز بهتر است از پزشک کمک بگیرید.
روش تشخیص بیماری
برای تشخیص این بیماری پزشک ابتدا سابقه بیماری های مختلف بیمار را بررسی می کند و معاینه فیزیکی انجام می دهد، بعد ممکن است چند آزمایش روش تشخیصی صورت گیرد تا سایر بیماری ها ک علائمی شبیه این بیماری دارند رد شوند، از جمله این آزمایش ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
آزمایش خون
در آزمایش خون به دنبال نشاسته های التهاب مانند سطح بالای پروتئین واکنشگر c هستند، شمارش کامل سلول های خونی می تواند نشان دهد که آیا گلبول های قرمز کافی دارید یا نه، آزمایش های خونی که به دنبال آنتی بادی های خاص هستند مانند آزمایش آنتی بادی سیتوپلاسمی ضد نوتروفیل می توانند به تشخیص واسکولیت کمک کنند.
تست های تصویری برداری
تکنیک های تصویر برداری غیر تهاجمی می توانند به تعیین رگ های خونی و اندام های آسیب دیده کمک کنند، آن ها همچنین می توانند به پزشک کمک کنند که تشخیص دهد آیا به درمان پاسخ خواهید داد یا نه.
اشعه ایکس از عروق خونی یا آنژیوگرافی
در آنژیوگرافی یک کاتتر انعطاف پذیر شبیه یک نی نازک در یک شریان یا ورید بزرگ قرار داده می شود، بعد یک رنگ مخصوص به کاتتر تزریق می شود و در حالی که رنگ سرخرگ یا ورید را پر می کند اشعه ایکس گرفته می شود، خطوط کلی رگ های خونی در اشعه ایکس حاصل قابل دیدن است.
جراحی بیوپسی
در این جراحی پزشک نمونه کوچکی از بافتی که دچار آسیب شده را بر می دارد و بعد آن را بررسی می کند تا علائم بیماری را در آن پیدا کند.
روش های درمانی برای بیماری واسکولیت
برای درمان این بیماری روش های مختلفی وجود دارد و مسئله مهم کنترل کردن شرایط زمینه ای و جلوگیری از ایجاد واسکولیت است، این کارها برای کاهش التهاب اهمیت دارند.
داروهایی که برای درمان تجویز می شوند
یک داروی کورتیکواستروئیدی مانند پردنیزون رایج ترین نوع دارو برای درمان و کنترل التهاب است، عوارض جانبی این داروها می تواند شدید باشد بخصوص اگر آن ها را برای مدت طولانی مصرف کنید، عوارض جانبی آن می تواند دیابت، افزایش وزن و ضعیف شدن استخوان ها باشد، اگر برای مدتی طولانی به کورتیکواستروئید نیاز باشد احتمالا کمترین دوز ممکن را دریافت خواهید کرد.
همراه با کورتیکواستروئیدها معمولا داروهای دیگری تجویز می شود تا التهاب را کنترل کنند و بتوان دوز مصرفی کورتیکواستروئید را پایین آورد، داروی مورد استفاده بستگی به نوع واسکولیت موجود دارد، این داروها می توانند شامل متوترکسات، ازاتیوپرین، مایکوفنولات، سیکلوفسفامید، توسیلیزوماب یا ریتوکسیماب باشند، داروهای خاصی که شما نیز دارید بستگی به نوع و شدت واسکولیت ارگان های درگیر و سایر مشکلات پزشکی شما دارد.
عمل جراحی
از جمله راه کارهای دیگری که برای کاهش مشکل استفاده می شود عمل جراحی است ، این اتفاق زمانی می افتد که واسکولیت باعث ایجاد آنوریسم یا برآمدگی دیواره رگ خونی شود، این برآمدگی احتمال خطر پارگی دارد که باید با عمل جراحی رفع شود، شریان های مسدود نیز ممکن است برای بازسازی به درمان جراحی نیاز داشته باشند.
متخصصانی که می توانید سراغشان بروید:
پزشکان بیماری مفاصل و خود ایمنی روماتولوژیست
پزشکان مغز و سیستم عصبی، متخصص مغز و اعصاب
چشم پزشکان
پزشکان ریه
پزشکان پوست
پزشکان قلب
پزشکان دستگاه تناسلی اورولوژیست
پزشکان کلیه نفرولوژیست
سوالات رایج:
آیا کودکان نیز ممکن است دچار واسکولیت شوند؟
این احتمال بسیار کم است.
آیا درمان بیماری واسکولیت قطعی است؟
درمان این بیماری در افراد مختلف ممکن است متفاوت باشد و جواب های مختلفی افراد بگیرند.
2 پاسخ
سلام.من همسرم در سن ۴۵سالگی دچار بیماری واسگولیت چهار اندام دست و پا شد وبه طور کامل فلج شد وکاملا حس خود را از دست دادندو کاملا بی حس شدند بعد از تشخیص چند جلسه شیمی درمانی شد و بامصرف کارتون بعد از حدود یک سال به مرور بهتر شد اکنون دست چپ حدود۸۰درصد ودست را حدود ۱۰درصد کار میکند ولی پا ها از زانو به پایین حس دارند ولی حرکت و تعادل ندارند میخواستم ببینم راهی برای درمان پاها وجود دارند.ممنون از راهنمایی
من هم گفتن که واسکولیت دارم فعلا در مرحله تشخیص هستم ۲ بار عفونت دستگاه گوارش داشتم.