Menu
آقطی (Sambucus nigra) که انگور کولی نیز نامیده می شود، درختچه ای از خانواده آدوکساسه و از تیره هفت کولان است که بیشتر در نواحی سایه دار، معتدل و مرطوب می روید و ارتفاع آن گاه تا 10 متر نیز می رسد. آقطی گیاهی سمی است که در ایران بیشتر در مناطق شمالی مثل استان مازندران و یا آذربایجان و همدان به صورت وحشی و در کنار جاده ها می روید. این گیاه پس از گل دادن، میوه می دهد. میوه های آن به شکل توت های کوچک و سیاه یا ترکیبی از آبی و سیاه و هسته دار هستند، در برخی از کشورهای اروپایی از این میوه های ترش مزه آقطی برای تهیه انواع شربت و مربا، سرکه، ژله و… استفاده می شود. همچنین در صنايع آرایشی و بهداشتی نیز برای تهیه انواع محصولات پاک کننده پوست صورت از آقطی استفاده می شود.
آقطی خواص دارویی دارد و در طب سنتی مورد استفاده قرار می گیرد، تقریبا تمام قسمت های این درختچه از پوست شاخه ها گرفته تا گل ها و میوه ها قابل استفاده می باشند. آقطی در درمان روماتیسم، زکام، درد های عصبی، تب، مشکلات کلیوی و… مورد استفاده قرار می گیرد.
آقطی سیاه طبع سرد و خشک دارد.
کاروتن
آنتراکینون ها
فلاونول های کریستین
آنتوسیان
نیترات پتاس که بسیار غنی از این ماده است.
از گیاه آقطی می توان به روش های مختلف استفاده کرد که عبارتند از:
جوشانده آقطی از طریق جوشاندن پوست شاخه، برگ ها و میوه آقطی در مقداری آب جوش به دست می آید. برای تهیه جوشانده باید مخلوط آقطی و آب را به حدی بجوشانید که حجم اولیه آن به نصف برسد. سپس آن را صاف کرده و میل نمایید.
دمنوش رایج ترین روش استفاده از گیاهان دارویی مختلف مثل آقطی است. برای تهیه دمنوش آقطی کافی است مقداری گل خشک آقطی را در آب جوش ریخته و اجازه دهید تا 10 دقیقه دم بکشد، سپس آن را صاف کرده و میل نمایید. نسبت گل خشک به آب جوش حدود 1 به 10 می باشد.
از فشردن میوه های رسیده آقطی آب میان بافتی و عصاره آن خارج می شود که خوشمزه است و یکی از روش های استفاده از آقطی به شمار می آید.
برای تهیه سرکه آقطی کافیست 20 گرم از برگ های آقطی را در یک لیتر سرکه بریزید و اجازه دهید دو هفته بماند. مخلوط حاصل را باید روزانه هم بزنید. پس از دو هفته آن را صاف کنید و استفاده نمایید.
آقطی خواص متعددی برای سلامتی دارد و در طب سنتی مورد استفاده قرار می گیرد. این گیاه با نام های دیگر همچون انگور کولی با خمان کبیر نیز شناخته می شود.
خواص درمانی آقطی عبارتند از :
آقطی سیاه خاصیت دیورتیک دارد و باعث پاکسازی بدن از طریق افزایش دفعات دفع ادرار می شود. برای این منظور بیشتر از پوست درخت آقطی استفاده می شود. این خاصیت انگور کولی از بروز عفونت های مجاری ادراری و نیز تشکیل سنگ کلیه و مثانه نیز به طور موثر جلوگیری می کند.
آقطی سیاه ملین است و می تواند در درمان یبوست مزمن که بسیار آزار دهنده است، موثر باشد.
برای درمان یبوست کافی است میوه های تازه یا حتی خشک آقطی را در آب جوشانده و استراحت دهید چند دقیقه دم بکشد. می‌توان این عصاره را با عسل شیرین کرد. بهترین زمان استفاده از این دمنوش گیاهی صبح ها به صورت ناشتا می باشد تا بهترین اثربخشی را داشته باشد.
برخی از شواهد نشان می دهد که آقطی سیاه می توان در درمان درد های مفصلی از جمله روماتیسم بسیار مفید باشد.
دم کرده یا جوشانده آقطی می تواند در تسکین درد های روماتیسم و مفاصل بسیار مفید باشد.
خارش در قسمتهای مختلف بدن می تواند به علت های متفاوت رخ دهد. آقطی سیاه چون ضد التهاب است، در تسکین این نوع خارش های مفید می باشد. برای این منظور پوست آقطی را در مقداری روغن حامل جوشانده و پس از سرد شدن، روغن را به قسمت های ملتهب و خارش دار بمالید.
اگزما حالتی از التهاب پوستی بسیار شدید است که معمولا با خارش، سوزش و زخم همراه است. برای درمان اگزما می توان از آقطی سیاه کمک گرفت. برای این منظور کافیست گلهای خشک شده انگور کولی را بجوشانید و عصاره آنها را به صورت کمپرس بر روی قسمتهای آسیب دیده از اگزما قرار دهید. این کار به تسکین درد و خارش ناشی از اگزما کمک شایانی می کند.
آقطی در کنار سایر فواید و مزایایی که دارد برای پوست نیز بسیار مفید است. میوه های آقطی حاوی سطوح بالایی از فلاونوئیدها هستند که در صورت استفاده موضعی ممکن است خواص ضد التهابی و آنتی اکسیدانی داشته باشند.این مواد به محافظت از سلول های سالم در برابر رادیکال های آزاد مضر که در مشکلات پوستی و پیری پوست نقش دارند، کمک می کند. در کشور مصر از این گیاه برای بهبود رنگ چهره و بهتر شدن وضعیت پوست استفاده می کنند. آقطی نقش موثری در رفع کک و مک و انواع لک های پوستی دارد. آقطی همچنین حاوی سطح قابل توجهی ویتامین A است که باعث جلوگیری از ایجاد چین و چروک و جلوگیری از ایجاد خطوط ریز بر روی پوست می شود. برای بهره مندی از خواص آقطی برای شادابی پوست می توان با استفاده از دم کرده آقطی و پودر باقلای خشک، خمیری تهیه کرده و آن را به صورت ماسک همه روزه به مدت 15 دقیقه روی پوست قرار دارد. همچنین از جوشانده گلهای آقطی با شیر می توان به عنوان پاک کننده آرایش استفاده کرد.
ترکیب آب خیار با عرق آقطی نیز نقش موثری در بستن منافذ باز پوستی دارد. جوشانده آقطی هم می تواند به درمان زخم و جراحات کمک کند.
آب آقطی تاثیر مثبتی بر سلامت قلب و عروق دارد. این ماده با کاهش چربی خون و حرف کلسترول اضافی، از بروز نارسایی های قلبی همچون تصلب شرایین، اختلال در خونرسانی و سکته های قلبی و مغزی جلوگیری می کند. آقطی حاوی فلاونوئیدها است که به سلامت قلب کمک کرده و مانع از ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی می شود.
به آرام کردن اعصاب و اضطراب کمک می کند و ممکن است علائم افسردگی را کاهش دهد.
آقطی ضد التهاب است و می تواند در التیام و تسکین انواع زخم ها و سوختگی ها مفید باشد. در واقع آقطی با کاهش التهاب در محل آسیب دیده از بروز درد و سوزش ناشی از آن جلوگیری می کند. قرار دادن کمپرس عصاره آقطی بر روی محل سوختگی و زخم ها باعث تسکین آنها می شود،
آقطی حادی ترکیبات فعال و موثر همچون فلاونوئیدها و آنتی اکسیدان ها است که به تقویت قدرت دفاعی بدن کمک می کنند. این گیاه از طریق تاثیر بر تعداد گلبول های سفید خون که مسئول مبارزه با عوامل بیماری زا هستند، باعث افزایش قدرت ایمنی بدن می شود.
آقطی خاصیت آنتی اکسیدانی دارد و از فعالیت رادیکال های آزاد در بدن جلوگیری می کند. آنتو سیا نین موجود در ترکیب آقطی به عنوان یک ماده موثر از بروز بیماری سرطان پیشگیری می کند.
استفاده از آقطی می تواند در تقویت ریشه و فولیکول های مو بسیار مفید باشد، همچنین از ریزش مو جلوگیری می کند. استفاده از عصاره آقطی بر روی موها نیز مانع از سفید شدن مو ها می گردد.
-کاهش التهاب و تجمع اسید اوریک در بدن و مفاصل کمک می کند.
-کاهش علائم عفونت های مرتبط با سایر بیماری ها مانند التهاب لثه.
-گردش خون را تحریک میکند .
-سموم را از بدن خارج کرده و تب را کاهش می دهد.
-کاهش احتقان ناشی از آلرژی و سینوزیت.
-به کاهش تورم در غشاهای مخاطی و کاهش احتقان بینی کمک می کند.
-درمان سرماخوردگی، آنفولانزا و عفونت های تنفسی.
-کمک به جوش خوردن استخوان آسیب دیده.
-درمان سنگ کلیه.
-درمان بیماری هایی همچون صرع و سل.
-درمان بواسیر.
-کاهش قند خون.
-تسکین علائم ناشی از عفونت های سینوسی.
-افزایش، شیر مادران شیرده.
-اگر باردار یا شیرده هستید، نباید آقطی را مصرف کنید.
-آقطی طبع سرد و خشک دارد و مصرف آن بدون مصلح مناسب برای افراد سرد مزاج مناسب نیست. این افراد می توانند آقطی را با عسل استفاده کنند.
– قسمت های مختلف درخت آقطی سمی بوده و خوراکی نیستند، از جمله شاخه ها، برگ ها، ریشه ها و دانه ها. این قسمت ها حاوی نوعی سم سیانید به نام گلیکوزید هستند.
-افراد مبتلا به مشکلات ایمنی هستید،ممکن است واکنش های شدید و بالقوه خطرناکی به انگور کولی داشته باشند.
-اگر بعد از خوردن یا دست زدن به گیاه آقطی دچار جوش یا مشکل تنفسی شدید، ممکن است به آن حساسیت داشته باشید.
-از آنجایی که این گیاه دارویی ادرار آور است، اگر از داروهایی هم استفاده می کنید که باعث ادرار بیشتر شما می شوند، در مصرف آن احتیاط کنید.
-زیاده روی ی در مصرف آقطی باعث آسیب به دستگاه گوارش شده و با علائمی همچون ورم روده ها و حالت تهوع همراه است.