آشنایی با گیاه لاوندر (اسطوخودوس) 

اسطوخودوس با لنودر گیاهی کوهستانی بومی شمال آفریقا و مناطق کوهستانی مدیترانه است، اما در حال حاضر در سراسر جهان به ویژه در آمریکا، استرالیا و جنوب اروپا کشت می شود. این گیاه با گل های زیبای بنفش رنگ و رایحه معطرش متمایز می شود و دارای فواید زیبایی شناسی متعددی است. از لوندر در عطرها، شامپوها و محصولات مراقبت از پوست استفاده می شود. در فرهنگ رم باستان، معتقد بودند که اسطوخودوس بدن و ذهن را پاک می کند.علاوه بر این ها، کاربردهای مختلف پزشکی نیز دارد ، از زمان های قدیم برای حل بسیاری از مشکلات و بیماری ها مانند مشکلات سلامت روان، اضطراب، بی خوابی، افسردگی، سردرد، ریزش مو، حالت تهوع، آکنه، دندان درد و سلامت پوست از لاوندر استفاده می شده است.

لوندر (اسطوخودوس)

لاوندر (Lavandula stoechas L) یکی از معروف ترین انواع گیاهان معطر است که بیش از 20 نوع مختلف از آن وجود دارد و در چندین منطقه از جهان پراکنده است. این گیاه به صورت بوته ای به ارتفاع 50 سانتی متر رشد می کند، گل هایی خوشه ای و بنفش رنگ، آبی سبز یا قرمز دارد و گیاهی چند ساله و معطر از خانواده نعناعیان است. در ساخت عطرها، روغن ها، محصولات مراقبت شخصی و غیره، از برگ و گل لاوندر استفاده می شود. همچنین از این گیاه برای طعم دادن به سالادها، دسرها، ژله ها و سس ها استفاده می شود. علاوه بر این ها لاوندر یا همان گیاه اسطوخودوس خواص و فواید درمانی بسیاری دارد. این گیاه ضد استرس، خواب آور، پاک کننده بدن از مواد زائد ، ضد سرطان، مقوی گوارش، قلب و کبد، درمان کننده انواع زخم ها و جراحات، ضد عفونی کننده و… است. از عصاره لاوندر به صورت اختصاصی برای تهیه محصولات مراقبت از پوست و مو استفاده می شود چون ترکیبات این گیاه برای تقویت موها و سلامت پوست بسیار مفیدند. در ادامه با خواص و مضرات احتمالی اسطوخودوس آشنا خواهیم شد.

ترکیبات مفید لاوندر

گیاه لاوندر به نام اسطوخودوس نیز شناخته می شود. این گیاه حاوی ترکیبات زیادی است که برای سلامتی مفید است، از جمله موارد زیر:
-ترکیبات پلی فنل؛ مانند رزمارینیک اسید.
-فلاونوئیدها؛ مانند آپیژنین و آروماتیک های فرار. -پلی ساکاریدها
-لینالیل استات و لینالول؛ که در روغن استخراج شده از گیاه اسطوخودوس یافت می شود. این ترکیبات با خواص ضد التهابی خود مشخص می شوند و در بسیاری از اسانس ها یافت می شوند.

طبع گیاه اسطوخودوس

لاوندر جز گیاهان دارویی با طبع گرم و خشک طبقه بندی می شود. به طور کلی اکثر نعناعیان که گیاهی معطر هستند، طبع گرم و خشک دارند.

فواید استفاده از لاوندر

لاوندر به لطف ترکیبات طبیعی و منحصر به فردی که دارد، جز گیاهان دارویی بسیار پر استفاده طبقه بندی می شود. این گیاه خواص بسیار ارزشمندی دارد و تقریبا در تمام فصول سال می تواند مورد استفاده قرار گیرد. در ادامه به برخی از فواید برجسته لاوندر اشاره می کنیم :

آرامش اعصاب

یکی از معروف ترین کاربردهای لاوندر ، آرام کردن اعصاب با تاثیر مستقیم بر سیستم عصبی و کاهش فشار خون است، همچنین در تقویت خلق و خوی نقش دارد که آن را به گزینه ای مناسب برای کسانی که از بی خوابی و افسردگی رنج می برند، تبدیل می کند.

لاوندر برای موها

از جمله فواید لاوندر برای موها می توان به مواردی همچون تحریک رشد موها، جلوگیری از ریزش مو، درمان شپش و اثرات ضد میکروبی آن بر روی پوست سر اشاره کرد. برای استفاده از خواص لاوندر برای سلامت موهای خود می توانید به روش های زیر عمل کنید :
-روغن لاوندر را به شامپو خود اضافه کنید.
-محصولات مراقبت از مو که حاوی عصاره لاوندر هستند، تهیه کنید.
-روغن لاوندر را به طور مستقیم پس از رقیقی مردن با روغنی حامل بر روی پوست خود ماساژ دهید.

رفع اختلالات مربوط به خواب

استنشاق روغن لاوندر می تواند سطح استرس را کاهش دهد و به حفظ یک چرخه خواب منظم کمک کند. اسطوخودوس یا همان لاوندر ممکن است به افزایش سطح هورمون ملاتونین که خواب را تحریک می کند، کمک کند، این ویژگی آن را به گزینه ای مناسب برای افرادی که با وجود چندین درمان دیگر از بی خوابی رنج می برند، تبدیل کند. بنابراین، چند قطره روغن از روغن لاوندر را روی بالش خود بریزید تا بهتر بخوابید.

تسکین سردرد های میگرنی

لاوندر خاصیت آرام بخش و ضد درد دارد، بنابراین
استنشاق اسانس لاوندر می تواند به کاهش حملات شدید میگرن کمک کند.

مبارزه با عفونت‌های قارچی

برخی تحقیقات توانایی اسطوخودوس را در مهار رشد برخی از قارچ‌هایی که باعث بیماری‌های پوستی می‌شوند نشان داده‌اند، بنابراین ممکن است استفاده از روغن لاوندر علاوه بر درمان‌های توصیه‌شده برای موارد پای ورزشکاران، کچلی سر و موارد دیگر مفید باشد. در واقع لاوندر می تواند غشای سلولی قارچ های بیماری زا را تخریب کرده و به از بین رفتن آن ها کمک کند.

تسکین درد زایمان

لاوندر خاصیت مسکن و ضد درد دارد. استنشاق عصاره لاوندر ممکن است به تسکین درد زایمان در زنان کمک کند

کاهش مشکلات گوارشی

نوشیدن دمنوش لاوندر ممکن است در کاهش برخی از مشکلات گوارشی مانند قولنج، گاز روده یا حالت تهوع مفید باشد. همچنین خاصیت ضد درد این گیاه درد های ناشی از ناراحتی های گوارشی را تسکین می دهد.

درمان سرماخوردگی و سرفه

یه طور کلی می توان گفت که گیاه اسطوخودوس در تسکین درد و عفونت دستگاه تنفسی بسیار مفید است. لاوندر می تواند به درمان سرفه، گلودرد،عفونت های تنفسی و سرماخوردگی کمک کند. توجه کنید که برای درمان سرفه می توان از جوشانده لاوندر و برای درمان سرماخوردگی از بخور این گیاه استفاده کرد. خاصیت آرام بخشی لاوندر تاثیر مثبتی بر روند درمان سرماخوردگی دارد.

خواص اسطوخودوس برای رحم

لاوندر خواص درمانی فوق‌العاده ای برای سلامت جنسی و نیز سلامت دستگاه تناسلی و رحم بانوان دارد. از جمله بارزترین فواید اسطوخودوس برای رحم زنان می توان به موارد زیر اشاره کرد :
-درمان کم تحرکی تخمدان با تحریک ترشح تخمک و در نتیجه افزایش شانس بارداری.
-گرفتگی و انقباضات دردناک در دوران قاعدگی را درمان می کند و باعث شل شدن عضلات رحم می شود.
-این گیاه عفونت های قارچی واژن یا رحم را که باعث ترشحات ناخوشایند درزنان می شود، درمان می کند، مطالعات نشان داده اند که اسطوخودوس اثر درمانی مشابه داروی قارچی کلوتریمازول در برابر نوع قارچ کاندیدا دارد.
-نوشیدن دم کرده گیاه اسطوخودوس بعد از قاعدگی برای درمان رسوبات، ناخالصی ها و باقی مانده های دیواره رحم و دفع آنها از بدن توصیه می شود زیرا این گیاه دارای خواص پاکسازی رحم است.

درمان سندروم پای بی قرار

سندرم پای بیقرار به عنوان اختلالی شناخته می شود که باعث ناراحتی در پا و میل غیرقابل مقاومت به حرکت دادن پاها می شود
ماساژ با روغن لاوندر ممکن است به بهبود علائم سندرم پای بیقرار در بیماران دیالیزی کمک کند و هیچ اثر منفی در آنها نداشته باشد

سلامت پوست

لاوندر ضد التهاب و ترمیم کننده است. از این خواص می توان برای بهبود وضعیت پوست و ترمیم آسیب های پوستی استفاده کرد. گیاه اسطوخودوس حاوی طیف وسیعی از انواع آنتی اکسیدان ها، ویتامین ها و مواد مغذی است که می توان به جوانی و سلامت پوست کمک کند. به طور کلی استفاده از لاوندر و محصولات مراقبتی حاوی عصاره لاوندر در درمان جوش، از بین بردن جای جوش، تسکین اگزما و تحریکات پوستی، درمان آکنه، از بین بردن جای نیش حشرات، کاهش آلرژی های پوستی و… مفید است. می توانید به طور مستقيم نیز از لاوندر برای سلامت پوست خود بهره ببرید، برای این منظور می توان مقداری عرق اسطوخودوس را با روغن زیتون، نارگیل یا آرگان مخلوط کرده و به عنوان روتین پوستی مورد استفاده قرار داد یا چند قطره از روغن لاوندر را به آب وان افزوده و مدتی درون آن بنشینید.

آرامش اعصاب با لاوندر

استفاده از اسانس اسطوخودوس به عنوان یک روش موثر آروماتراپی شناخته شده است. زیرا به آرامش اعصاب کمک می کند. همچنین سطح استرس و عصبی بودن را کاهش می دهد.

کاهش وزن

لاوندر یکی از گیاهان دارویی موثر در کاهش وزن و چربی سوزی است. این گیاه مقوی معده بوده و می تواند با تحریک سوخت وساز بدن به کاهش چربی های دور شکم و پهلو ها کمک کند. موثر ترین راه استفاده از اسطوخودوس برای کاهش وزن، مصرف دمنوش گیاهی لاوندر است.

کاهش فشار خون

عطر اسطوخودوس ضربان قلب سریع را درمان می کند، چون باعث کاهش ضربان قلب و در نتیجه کاهش فشار خون می شود. همچنین استنشاق اسانس لاوندر باعث آرامش اعصاب و شل شدن عضلات می شود که در کاهش فشار خون تاثیر مثبت دارد.

بهبود عملکرد مغز و اعصاب و درمان صرع

یکی از مزایای درمانی گیاه اسطوخودوس این است که اسپاسم های عصبی را درمان می کند و با محدود کردن ورود بارهای الکتریکی به مغز، اعصاب را آرام می کند و ذهن را پاکسازی می کند. علاوه بر این، به افزایش جریان خون و اکسیژن رسانی به مغز کمک می کند و در نتیجه اثرات درمانی برای سردرد و بی خوابی دارد. روغن اسطوخودوس که با قرار دادن چند قطره روی بالش قبل از خواب برای استنشاق استفاده می‌شود، باعث می‌شود بیمار از فواید گیاه اسطوخودوس برای درمان صرع بهره مند شود.
این گیاه همچنین به درمان افسردگی، اختلال وسواس فکری و تنش مداوم کمک می کند، بنابراین به بیمار توصیه می شود از حمام آب گرم پر از گل اسطوخودوس یا روغن اسطوخودوس غلیظ که به آن اضافه شده است استفاده کند، زیرا این امر در آرام کردن بیمار نقش دارد و باعث آرامش اعصاب و ذهن می شود .

افزایش میل جنسی

اسطوخودوس اثر آرامبخش بر روی اعصاب دارد و اضطراب و تنش را درمان می کند که به نوبه خود کیفیت روابط جنسی را در مردان و زنان به طور یکسان بهبود می بخشد.

لاوندر برای مشکلات گوارشی

یکی از فواید گیاه اسطوخودوس درمان بیماری های دستگاه گوارش است، زیرا علائم سندرم روده تحریک پذیر مانند اسپاسم عضلات روده را درمان می کند و برای خلاص شدن از شر قولنج حاد و درد آزاردهنده این انقباضات مفید است . برای بهره مندی از فواید اسطوخودوس برای روده بزرگ، باید جوشانده این گیاه را بنوشید و با یک قاشق عسل شیرین کنید. این نوشیدنی جادویی یبوست و نفخ را درمان می کند. همچنین در آرام کردن اعصاب روده بزرگ و در نتیجه تسکین تنش و درد نقش موثری دارد.

دیگر فواید درمانی لاوندر

-درمان یبوست
-از بین بردن اسپاسم های عضلانی
-درمان زخم های دهان و ضد عفونی کردن دهان و لثه ها
-تسکین درد های مفصلی همچون آرتروز و روماتیسم
-کاهش چشمگیر استرس و اضطراب و درمان افسردگی
-تب بر
-ضد تشنج
-کاهش قند خون
– ترمیم کننده زخم ها
– درمان آسم
-درمان آلوپسی
-کاهش درد های سندروم پیش از قاعدگی
-درمان سوختگی
-بهبود آفتاب سوختگی پوست
-کاهش التهاب
-تسکین انواع درد
-درمان رگ به رگ شدن
-تسکین انواع سردرد

راه های استفاده از لاوندر

اسطوخودوس به روش ها و اشکال مختلفی استفاده می شود، به طور کلی لاوندر را به صورت خشک شده، اسانس یا همان روغن گیاهی، عرق اسطوخودوس، جوشانده و… می توان یافت. در ادامه به شرح برخی از راه های، مختلف استفاده از لوندر می پردازیم :

اسطوخودوس خشک شده

از گیاه خشک شده اسطوخودوس در موارد زیر استفاده می شود:
• دمنوش لاوندر درست کنید، نعناع یا بابونه را نیز می توانید به دمنوش اسطوخودوس اضافه کنید تا یک دمنوش گیاهی تسکین دهنده به دست آورید که می توان آن را نوشید یا بعد از سرد شدن برای درمان شوره سر استفاده کرد.
• از گل های خشک شده اسطوخودوس با قرار دادن آنها در داخل بالش های خواب استفاده کنید تا خوابی آرام داشته باشید.
• برای پخت و پز از اسطوخودوس خشک استفاده کنید.
• با قرار دادن گل های خشک اسطوخودوس به همراه مقداری پوست مرکبات در یک قابلمه آب روی حرارت ملایم از آن به عنوان خوشبو کننده هوا استفاده کنید.
• از گل های خشک شده لاوندر با بلغور جو دوسر به عنوان یک اسکراب طبیعی صورت استفاده کنید.

اسانس لاوندر

با افزودن اسانس لاوندر به آب سرد و پاشیدن آن بر روی محل آفتاب سوختگی، استشمام بوی آن برای تسکین سردرد، افزودن آن به برخی از ماسک های مراقبت از پوست برای خلاص شدن از شر آکنه یا تحریک پوست و… می توان از فواید آن استفاده کرد. اسانس یا روغن لاوندر جز روغن های ضروری است که استعمال مستقیم آن روی پوست توصیه نمی شود و بهتر است با روغن های حامل همچون نارگیل، زیتون، بادام و آرگان رقیق شود. علاوه بر موارد فوق از اسانس اسطوخودوس در آروماتراپی یا رایحه درمانی نیز استفاده می شود. عطر خاص لاوندر تاثیر عجیبی در ایجاد آرامش و بهبود شرایط روحی فرد دارد و اضطراب و استرس را درمان کرده، موجب رفع اختلالات مربوط به خواب می شود.

هشدار هایی درمورد استفاده از لاوندر

در مورد استفاده از لاوندر مضرات و هشدارهایی وجود دارد که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
-بلعیدن خوردن روغن اسطوخودوس به دلیل سمی بودن آن ممنوع است، زیرا ممکن است باعث تهوع، استفراغ، اسهال و مشکل در تنفس شود.
– استفاده از لاوندر ممکن است برای برخی افراد به عنوان دمنوش نامناسب باشد، زیرا ممکن است باعث سردرد، درد شکم و درد مفاصل شود.
-استفاده از روغن لاوندر برای پوست بی خطر است، اما ممکن است برای برخی از افراد حساسیت ایجاد کند و باعث ایجاد گروهی از علائم از جمله قرمزی پوست، ایجاد جوش و سوزش پوست شود، در صورت بروز هر یک از موارد فوق، باید استفاده از آن را متوقف کنید و به متخصص پوست مراجعه کنید.
-باید توجه کنید که روغن لاوندر یا هر یک از محصولات آن را از مکان هایی که قابل اعتماد و دارای مجوز نیستند خریداری نکنید.

عوارض احتمالی لاوندر

لاوندر به طور کلی گیاه بی خطر تلقی می شود اما همیشه توصیه میکنیم که گیاهان دارویی را حتما با مشورت و تجویز فردی متخصص در زمینه طب سنتی یا مکمل استفاده کنید. استفاده خودسرانه یا بیش از حد مجاز از گیاه لاوندر می تواند باعث بروز عوارض جدی به خصوص در خانم های باردار، شیرده، افراد دارای بیماری های مزمن، کودکان و سالمندان شود.
استفاده از لاوندر در برخی موارد خطرات بالقوه ای را به همراه دارد که مستلزم رعایت برخی اقدامات احتیاطی است. از جمله در موارد زیر :

– استفاده مکرر از روغن لاوندر روی پوست ممکن است منجر به وضعیتی به نام ژنیکوماستی شود، وضعیتی که باعث بزرگ شدن بافت سینه در مردان قبل از بلوغ می شود.
-مصرف اسطوخودوس توسط کودکان و نوزادان می تواند تعادل هورمونی را بر هم زده و موجب بلوغ زودرس شود
-بی خطر بودن مصرف لاوندر در دوران بارداری یا در دوران شیردهی تایید نشده است، بنابراین هرگونه استفاده از اسانس ها، برگ ها و گل های خشک شده یا مکمل های غذایی حاوی لاوندر. در دوران بارداری و شیردهی نیاز به توصیه پزشک دارد.
-اسطوخودوس طبع گرم و خشک دارد و مصرف آن توسط، افرادی که دارای طبع گرم خشک صفراوی هستند، موجب بر هم خوردن تعادل بدن و ایجاد مشکل می شود.
-پزشکان به بیماران توصیه می کنند که حداقل دو هفته قبل از جراحی استفاده از لاوندر را متوقف کنند، زیرا اعتقاد بر این است که اسطوخودوس باعث کاهش سرعت عمل سیستم عصبی مرکزی می شود.
-اثر لاوندر بر روی سیستم عصبی ممکن است برای افرادی که از بیماری قلبی رنج می برند مضر باشد، بنابراین این بیماران نباید از اسطوخودوس استفاده کنند مگر پس از مشورت با پزشک متخصص.

تداخلات دارویی لاوندر

لاوندر خاصیت خواب آور دارد و می تواند اختلالات خواب را برطرف کند. اما توجه کنید که نباید به همراه دارو های آرام بخش و خواب آور استفاده شود. داروهایی مانند بنزودیازپین ها، باربیتورات ها و امبین، داروهای فشار خون مانند کاپتوپریل، انالاپریل و لوزارتان از جمله دارو هایی هستند که نباید به طور همزمان با لاوندر مصرف شوند. هیدرات کلرال و داروهای آرام بخش که سیستم عصبی مرکزی را تحت تاثیر قرار می دهند، نیزی توانند با لاوندر تداخل داشته باشند.

سوالات متداول

فواید گیاه لاوندر برای زنان چیست؟
گیاه اسطوخودوس ممکن است برای زنان مفید باشد و از جمله فوایدی لاوندر برای زنان می توان به موارد زیر اشاره کرد :
-تسکین دردهای قاعدگی
-کاهش درد زایمان
-کاهش علائم یائسگی.
-تسکین درد بعد از سزارین.

آیا نوشیدن روزانه دمنوش اسطوخودوس مضر است؟
اگر دمنوش لاوندر در دوزهای کم و بدون زیاده روی استفاده شود، بی خطر است و مضر نیست. با این حال، نوشیدن مقادیر زیاد آن باعث علائم گوارشی مانند استفراغ، اسهال و حالت تهوع می شود. استنشاق اسانس لاوندر به صورت غلیظ نیز باعث ایجاد مشکل در تنفس بیمار می شود.