انواع کیست تخمدان

اگر کیست تخمدان بیش از 5 سانتیمتر باشد بزرگ است. بیش تر از 15 سانتیمتر مربوط به کیست تخمدان غول پیکر است، کیست تخمدان موجود در بالای سطح ناف در کودکان کیست بزرگ محسوب می شود.
کیست های تخمدان معمولا به دو صورت عملکردی و غیرعملکردی می باشند.
انواع کیست تخمدان شامل موارد زیر میباشد:

کیست تخمدان عملکردی

قبل از تخمک گذاری فولیکول های کوچک در تخمدان ایجاد می شود. فولیکول ها، هورمون آزاد می کنند و در هنگام تخمک گذاری تخمک از تخمدان آزاد می کنند.
بعضی مواقع فولیکول رشد طبیعی خود را ادامه می دهد و بعد از سپری شدن چرخه قاعدگی مایع درون خود را حفظ می کند در این وضعیت کیست از نوع عملکردی میباشد.

کیست های عملکردی به عنوان بخش نرمال چرخه قاعدگی تشکیل می شوند.

معمولا بدون ضرر هستند و حدود 8-4 هفته خود به خود از بین می روند.
کیست های عملکردی خود به چند نوع تقسیم می شوند:

کیست فولیکولار

از دیگر انواع کیست تخمدان عملکردی و معمول ترین نوع کیست درخانم ها می باشد، در بیشتر زنان بدون علامت و نشانه اتفاق میفتد.

 تشکیل این نوع کیست ها قبل از بلوغ بسیار نادر بوده و بعد از یائسگی نیز غیرممکن می باشد، در خانم هایی پریود می شوند و طی این چرخه تخمک از فولیکول پاره شده آزاد می شود، به عبارتی دیگر کیست فولیکولی زمانی ایجاد می شود فولیکول پاره نشده و تخمک آزاد نمی شود و فولیکول تخمدان همچنان به رشد خود ادامه می دهد.

 فولیکول دارای دیواره ای نازک است که با چند لایه از سلول پوشانده شده و در داخل آن مایعی شفاف وجود دارد، اگر این پدیده اتفاق نیفتد قطر کیست می تواند بیشتر از 2.5 سانتی متر نیز باشد. اندازه ی این نوع از کیست ها به ندرت به بیشتر از 8-6 سانتی متر می رسد.

کیست جسم زرد

بعد از پاره شدن فولیکول، تخمک تخمدان را ترک می کند، به ناحیه ای از تخمدان که تخمدان از آن قسمت آزاد می شود جسم زرد می گویند.
وظیفه ی این ناحیه یعنی جسم زرد تولید هورمون پروژسترون است، این ناحیه در آماده کردن پوشش درونی رحم ( آندومتر) برای لانه گزینی تخمک بارور شده نقش خیلی مهمی دارد، در دوران بارداری به آن جسم زرد بارداری گفته می شود.
این کیست جزیی از کیست های عملکردی بوده و اندازه بزرگتری نسبت به سایر کیست ها دارد، اندازه ی این کیست ها می تواند به 10-3 سانتی متر برسد.
یکی از علایم این کیست در دوران بارداری، خونریزی است که منجر به جمع شدن لخته می گردد.

کیست لوتین تکا

این نوع کیست در داخل لایه تکال موجود در اطراف سلول های تخمک تشکیل می شود، در صورت زیاد بودن هورمون Hcg، سلول های تکال تکثیر شده و می توانند به کیست تبدیل شوند، معمولا این پدیده در هر دو تخمدان ایجاد می شود.

کیست تخمدان غیرعملکردی

تخمدان با تعداد کیست زیاد، این نوع کیست در زنان عادی و یا در محیط سندرم پلی کیستیک پیدا می شود.

کیست های شکلاتی یا آندوتریوز

کیست های شکلاتی یا آندومتریوز نوعی بیماری وابسته به هورمون استروژن است.
این نوع کیست شبیه به یک کیسه ای است که روی تخمدان قرار می گیرد.

این کیست حاوی مایعات و در برخی مواقع نیز شامل مواد نمیه جامد است، به عبارتی دیگر این نوع ا زکیست ها پر از خون است که در تخمدان یافت می شود.
معمولا زنانی که دارای این نوع کیست هستند، هنوز یائسه نشده اند.

کیست های شکلاتی غیرسرطانی هستند، ظاهر این کیست ها قهوه ای رنگ و قیرمانند بوده و بیشتر شبیه به شکلات آب شده هستند، به همین خاطر به این کیست ها، کیست های شکلاتی گفته می شود.
این رنگ تیره نشات گرفته از خون قاعدگی و بافتی است که درون کیست را پر کرده است.

این نوع از کیست می تواند در یک و یا درهر دو تخمدان ظاهر شود و حتی ممکن است به صورت تکی یا چند تایی وجود داشته باشد.
تقریبا 40-20 در صد از زنانی که مبتلا به آندومتریوز هستند، مبتلا به کیست‌های شکلاتی می شوند.
آندومتریوز یک نوع اختلال رایج در اندومتریوم ( پوشش رحم ) است که در موقع پریود به صورت خون خارج می شود و در خارج از رحم و بر روی تخمدان ها، لوله های فالوپ، و سایر نقاط دستگاه تولید مثل رشد می‌کند، در صورتی که این بخش رشد بیش از حدی داشته باشد باعث ایجاد دردهای شدید قاعدگی و حتی گاهی ناباروری می‌گردد.
کیست های شکلاتی نوعی از کیست های آندومتریوز هستند و معمولا نوع شدید اندومتریوز محسوب می شوند.

کیست تخمدان هموراژیک یا کیست خونی

این نوع کیست در حین تخمک گذاری زمانی تولید می شود که تخمک از فولیکول تخمدان آزاد شده و بر سطح تمک منتشر می شود و فولیکول تبدیل به کیست می شود، دلیل به وجود آمدن چنین پدیده ای هنوز کشف نشده است.

 در بیشتر افرادی که به این نوع کیست مبتلا هستند، این کیست ها علایمی ندارند و با تست لگنی به وجود این نوع پی برده میشود.

درصورتی که کیست هموراژیک بزرگتر از 10 سانتیمتر باشد، باعث به وجود آمدن درد می شود و احساس  پر بودن در ناحیه لگن به وجود می آید، در این صورت پزشک معالج، جراحی و برداشتن این کیست را پیشنهاد می کند.

در بعضی مواقع کیست ها می توانند به تخمدان نیز آسیب برسانند و ممکن است هیچ بافت سالمی نمانده باشد که در این صورت پزشک جراح تمام تخمدان را برمی دارد.

درحالت کلی این نوع کیست ها تاثیر منفی بر باروری ندارند، حتی اگر مجبور به درآوردن یکی از تخمدان ها باشند تا زمانی که تخمدان دیگر سالم باشد می توان باردار شد در صورتی که بقیه موارد و  مسائل بر باروری اثر نگذارند.

این نوع کیست زمانی بر باروری تاثیر دارد که کیست در هر دو تخمدان  وجود داشته باشد و به جراحی و برداشتن هر دو تخمدان نیاز باشد، برخی از مدارک نشان می دهد که استفاده کردن از این قرص های ضدبارداری خطر ابتلا به کیست تخمدان را کاهش می دهد ولی این روش به طور مداوم اثرگذار نیست.

کیست مویی یا درموئید

از انواع کیست تخمدان، کیست درموئید میباشد که به آن کیست مویی هم گفته می شود، روی یک یا هر دو تخمدان ایجاد می شوند که حاوی چربی، خون، مو، غضروف یا بافت های تیروئید است، در حقیقت این نوع از کیست ها تومور های خوش خیمی هستند که در اکثر موارد بدون علامت می باشند، در صورتی که این نوع از کیست ها درمان نشوند و بزرگ شوند ممکن است باعث چرخش تخمدان شود.

معمولا این نوع کیست از دسته ی سلول های پرتوان تشکیل می شوند که به این سلول ها، سلول های master گفته می شود، هر کدام یک از این سلول ها توانایی تبدیل شدن به هر کدام از اعضای بدن را دارند و می توانند یک انسان کامل را به وجود بیاورند، هنوز دلیل تحریک شدن این نوع از سلول ها معلوم نیست.

برخی از موارد زیر را می توان از دلایل ایجادکیست مویی تخمدان ذکر کرد:

مشکلات هورمونی ( بالا بودن میزان هورمون ها به ویژه هورمون استروژن و مصرف داروهای باروری کلومفین می تواند از جمله دلایل تشکیل کیست مویی باشد).
بارداری (در دوران بارداری این سلول ها تحریک شده و منجر به کیست می شوند).
بیماری آندومتریوز ( منجر به رشد سلول های اندومتری رحم و بیرون از رحم می‌شود).
عفونت شدید لگن ( اگر عفونت لگن و تخمدان بیشتر باشد می تواند منجر به تولید کیست شود).
حتی داشتن سابقه کیست تخمدان احتمال مبتلا شدن به این نوع کیست را افزایش می دهد.

در هر سنی ممکن است که این کیست ها ایجاد شوند ( بیشتر در سن باروری و زنان 30-20 ساله بیشتر مشهود اشت).

سيست ادنوما سروز تخمدان(Cystadenoma)

این کیست نوعی از کیست های خوش خیم است که با مایعی از نوع مخاط پر بوده و از بافت تخمدان ایجاد میشود، اندازه ی این نوع کیست ها می تواند خیلی بزرگ باشد و حتی به قطر 12 اینچ یا بیشتر برسد .

کیست Cystadenoma تخمدان، نئوپلاسم های اپی تلیال خوش خیم بوده و شایع هستند که پیش بینی این نوع از کیست ها به راحتی انجام می گیرد، این کیست ها در اندازه های 3-1 سانتی متر توسط سونوگرافی قابل تشخیص هستند، معمولا این نوع کیست ها درد لگن ،نفخ و ناراحتی به همراه دارند.

انواع کیست تخمدان : کیست پارااوارین (Para ovarian cys)

یکی دیگر از انواع کیست تخمدان، کیست پارااووارین است، این نوع از کیست ها بیشتر در خانم های 40-30 ساله مشاهده می شود و در بسیاری از موارد از طریق لاپاراتومی گزارش می شوند و معمولا این کیست ها درخانم های جوان و دخترها دراندازه های بزرگ تر دیده می شوند.

کیست (PTCs) کپسول کیسه مانند پر از مایع می باشد، این کیست ها معولا دارای اندازه ی کوچک هستند، در خانم‌های نابارور و یا دارای حاملگی نابجا شایع بوده و بیشتر مواقع حین عمل جراحی معلوم می شوند.

انواع کیست تخمدان : کیست تومورال مرزی

در بیشتر مواقع ممکن اsت فرد بیمار از مبتلا بودن به کیست اطلاعی نداشته باشد و به طور تصادفی در یک سونوگرافی مشخص شود.
در برخی مواقع نیز علایم وجود کیست تخمدان در بیمار شدید و بوده و قابل مشاهده است، در بیشتر مواقع نیز کیست باعث به وجود آمدن علایم خاصی در بدن نمی شود.
کیست تخمدان در 95% مواقع خوش خیم می باشد و به راحتی با دارو قابل درمان هستند.
از جمله علایم مشهود در کیست تخمدان عبات است از:

1) حرکات روده دردناک 2) نفخ شکم یا تورم در ناحیه شکمی 3) مقاربت دردناک 4) درد لگن قبل یا بعد از چرخه قاعدگی 5) حساسیت سینه 6) تهوع و استفراغ 7) درد در ناحیه شکم، کمر یا ران

سيست ادنوم موکينوس تخمدان(mucinous Ovarian tumors borderline)

آدنفیفرم کیستی

خوردن برخی از غذاها میتواند منجر به تشکیل کیست تخمدان شود، درمان گیاهی کیست تخمدان یکی از راه های موثر جهت جلوگیری از تشکیل کیست تخمدان است.