Menu
روغن های گیاهی یا نباتی امروزه در زندگی بشر استفاده های گسترده ای دارند. طبق مطالعات انجام گرفته این روغن های به دلیل دارا بودن ترکیبات گیاهی و چربی های سالم می توانند جایگزین خوبی برای روغن های حیوانی که از لبنیات به دست می آیند، باشند. روغن های حیوانی به دلیل دارا بودن سطح بالای چربی مناسب زیاد زندگی مدرن و کم تحرک قرن حاضر نیستند و استفاده مداوم از آنها می توانند منجر به بیماری های قلبی و عروقی شود. در این مطلب شما را با انواع روش های روغن گیری از گیاهان و دانه های روغنی آشنا خواهیم کرد و به فواید استفاده از این روغن ها نیز می پردازیم.
روغن مایعی شفاف، روان و چرب است که در آب حل نمی شود. بسیاری از گیاهان و دانه ها حاوی روغن هستند، فرآیند استخراج روغن از بافت های گیاهی را روغن گیری می گویند.
روغن گیری به روش های مختلف انجام می شود. در گذشته که هنوز امکانات انسان به حد کافی پیشرفت نکرده بود، از روش های دستی و سنتی برای تهیه روغن از مواد گیاهی استفاده می شد. اما امروزه با توجه به گسترش روز افزون علم و فناوری روش های مدرن و صنعتی جایگزین روش روغن گیری سنتی شده است. بنابراین می توان گفت که به طور کلی دو روش روغن گیری وجود دارد، روش سنتی و روش صنعتی. البته ناگفته نماند که روش صنعتی که در حال حاضر استفاده گسترده ای از آن می شود خود به به دو نوع روش پرس گرم و پرس سرد تقسیم می شود که هر کدام ویژگی های خاص خود را دارند .
در این روش همانطور که از نام آن پیداست، از امکانات و تجهیزات چندانی استفاده نمی شود و روغن گیری با این روش زحمت بسیاری دارد به همین دلیل عموما روغن تهیه شده به روش سنتی گران تر است. روش سنتی برای روغن گیری از دانه های روغنی بسیار مناسب تر است، به این صورت که دانه ها را با استفاده از سنگ آسیاب به حدی آسیاب می کنند که حالت خمیری به خود بگیرد، سپس با فشار دست خمیر حاصل را از صافی رد می کنند تا روغن آن خارج شود. در این روش روغن خارج شده زیاد نیست و نسبت مواد اولیه به کار رفته برای تهیه روغن به نسبت روغن به دست آمده بسیار بالاست. به همین دلیل روغنی که به روش سنتی به دست می آید معمولا گران تر است. نکته قابل توجه در این باره این است که این روغن ها چون با ابزار اولیه و با دخالت مستقیم دست تهیه می شوند،عملا فرایند استرلیزه شدن و میکروب زدایی در آنها انجام نمی گیرد یا بسیار ضعیف است. برای همین استفاده خوراکی از روغن های گیاهی تهیه شده به روش سنتی به هیچ وجه توصیه نمی شود و بهتر است از این روغن ها فقط برای مصارف خارجی و ماساژ استفاده کنید. خوردن این نوع روغن ها ممکن است باعث بروز مسمومیت شود.
در این روش همانطور که از نامش پیداست، امکانات صنعتی و تجهیزات پیشرفته به کمک انسان می آید و روغن گیری با طی مراحل بسیار آسان تری نسبت به روش سنتی انجام می‌گیرد. سطح بهداشت در این روش بالاست و کاملا بدون دخالت دست انجام می شود. در روش مدرن معمولا با گرم کردن و پرس کردن شدید مواد اولیه، اقدام به تهیه روغن از آنها می کنند. دو روش صنعتی پرس گرم و پرس سرد برای تهیه روغن به این روش وجود دارد.
در این روش معمولا دمای ماده ای اولیه مثلا دانه ای روغنی همچون کنجد را تا دمای 100 درجه سانتیگراد بالا می برند و سپس با اعمال فشار و پرس، روغن موجود در بافت های آن را خارج می کنند. روغنی گیری به روش پرس گرم می تواند در دما های بالاتری نیز انجام گیرد. در این روش نسبت روغن به دست آمده بالاست و از نظر اقتصادی بسیار به صرفه می باشد. اما در روش پرس گرم به این دلیل که روغن گیری در دمای بالا انجام می گیرد، بسیاری از مواد موثر موجود در روغن همچون ویتامین E و آنتی اکسیدان ها از بین می رود، چون تحمل دمای بالا را ندارند.
با توجه به کیفیت روغن به بدست آمده از روش های مختلف روغن گیری پرس سرد بهترین روش برای تهیه روغن گیاهی است. در این روش اکثر مواد موثر و مفید موجود در ماده اولیه حفظ می شود و روغن به دست آمده بسیار مفید خواهد بود. روغن گیری به روش پرس سرد، بسیار مشابه روش پرس گرم است اما در این روش حداکثر ماده اولیه را تا دمای 40 درجه سانتیگراد گرم می کنند و سپس اقدام به روغن گیری می نمایند. روغن به دست آمده در این روش نسبت به روش پرس گرم، کمتر است. برای همین بسیاری از کارخانه های تولید کننده روغن های گیاهی روش پرس گرم را ترجیح می دهند اما چیزی که مشخص است روغن تهیه شده با روش پرس سرد، از کیفیت و سلامت بسیار بیشتری برخوردار می باشد.
روغن گیاهی اگر به روش طبیعی و بدون افزودن مواد شیمیایی تهیه شود، برای بدن بسیار مفید است، در زیر به چند مورد از این فواید اشاره می کنیم :
برخی از انواع روغن‌های گیاهی حاوی مقادیر زیادی ویتامین E هستند که برای محافظت بیشتر از سلول‌های بدن انسان، نه تنها مهم است، بلکه در صورت لزوم به رشد آنها نیز کمک می‌کند، زیرا این ویتامین یکی از مهمترین ویتامین‌هایی است که به تقویت و بهبود عملکرد سیستم ایمنی،برای محافظت از بدن کمک می‌کند.عملکرد گوارشی را تنظیم می‌کند و از بافت‌های حساس مانند بافت‌های چشم، کبد، سینه، بیضه‌ها و به طور کلی پوست محافظت می‌کند.
روغن های گیاهی حاوی گروهی از اسیدهای چرب ضروری هستند که مهمترین آنها امگا 3 و امگا 6 است. اسید امگا 3 در آنها به از بین بردن سوزش کمک می کند و برای کسانی که از بیماری های مزمن قلبی رنج می برند کاملا مناسب است. به از بین بردن رنگ پریدگی و خشکی پوست کمک می کند زیرا برای مرطوب کردن و بازیابی سلامت بافت ها و سلول های پوست عمل می کند و اختلالاتی را که بر سیستم گوارشی تاثیر می گذارد را برطرف می کند، آن را بهبود می بخشد.
در مورد فواید اسید امگا 6، این اسید برای درمان التهابی که قبلاً برای مدت طولانی در بدن وجود داشته است، مفید است همچنین ازبروز عفونت در آینده جلوگیری می کند و همچنین توانایی ایده آلی برای جلوگیری از عوامل و عوارض جانبی ناشی از آن دارد. این دو اسید با هم به محافظت در برابر بیماری های خودایمنی مزمن که بر قلب، شریان ها و عروق تاثیر می گذارد کمک می کند و همچنین باعث کاهش بروز انواع سرطان می شود.
چربی‌های موجود در روغن‌های گیاهی، چربی‌های تک غیراشباع هستند، که به خلاص شدن از شر کلسترول مضر خون کمک می‌کند و درصد آن را به طور کامل کاهش می‌دهد و به این ترتیب از تجمع چربی در رگ‌ها جلوگیری می‌کند که این امر باعث کاهش بیماری‌های قلبی عروقی مانند تصلب شرایین و اختلالات ریتم قلب می شود ، همچنین عروق کرونر را که برای سلامت قلب مهم است حفظ می کند و به دلیل داشتن ویتامین E که برای بهبود سلامت عمومی به طور کلی بسیار مهم است. علاوه بر این به از بین بردن لخته ها در قلب نیز کمک می کند.
با وجود تمام فوایدی که روغن های گیاهی برای بدن به ارمغان می آورند، باید هشدار داد که این روغن ها خطرات و آسیب های زیادی را نیز به همراه دارند و این در صورتی است که غیرطبیعی باشند، زیرا می دانیم روغن های طبیعی گران هستند و بنابراین. بیشتر انواعی که ما از بازار می خریم غیر طبیعی تلقی می شوند.