گیاه آب بشقابی گیاهی با برگ های قلبی شکل و رونده است. در طب سنتی به ویژه طب هندوستان کاربرد های گسترده ای از این گیاه به چشم می خورد و کارکرد اصلی آن تقویت حافظه، بهبود عملکرد مغز و سیستم عصبی است. در ادامه به جزئیات بیشتری از این گیاه می پردازیم .
آب بشقابی (Centellae Asiatica) گیاهی علفی و چندساله از تیره چتریان است. آب بشقابی گیاهی خزنده با ساقه های باریک و بند است که برگ هایی پهن و قلبی شکل به اندازه 2 تا 5 سانتی متر دارد، هر دسته از برگ ها به دمبرگ واحد متصل هستند. این گیاه نیمه آبزی است و بیشتر در حاشیه های کناری آبها می روید، چون قدرت ریشه زایی بالایی دارد تکثیر آن به سرعت انجام می شود.
آب بشقابی که در زبان انگلیسی Gotu kola نامیده می شود به عنوان گیاه طول عمر نیز شناخته می شود و بومی تالاب های رق آسیاست. از این گیاه به عنوان مکمل و دمنوش می توان استفاده کرد. این گیاه به پنی مرداب و پنی ورت هندی نیز معروف است. در طب سنتی چینی از آن به عنوان جی زو سائو و در طب آیورودا به نام براهمی یاد می شود.
پزشکان طب سنتی از آب بشقابی به دلیل خواص ضد التهابی و نیز برای ارتقای سلامت کلی روان استفاده می کنند. این گیاه برای درمان واریس، آلزایمر، جلوگیری از لخته شدن خون، پیشگیری از بیماری های کبد و مثانه و… می توان استفاده کرد.این گیاه حاوی ترکیباتی مانند ساپونین های تری ترپنوئید است که در گیاهان دارویی رایج است. محققان بر این باورند که این ترکیبات مسئول طیف وسیعی از مزایای سلامتی هستند.
این گیاه حاوی ویتامین های مهمی همچون ویتامین A, ویتامین C و ویتامین B2 است. همچنین مواد معدنی مهمی همچون کلسیم، آهن، پتاسیم و… است. علاوه بر اینها ارزش تغذیه ای بالا دارد و سرشار از مواد آنتی اکسیدانی است، در آسیای جنوب شرقی از این گیاه در تهیه غذا های مختلف استفاده می کنند.
برای تهیه این دمنوش معمولا از برگ های خشک شده گیاه به صورت بسته بندی شده یا تی بگ استفاده می کنند. کافیست مقدار مناسبی از برگها را در آب جوش به مدت ده دقیقه دم کنید و پس از صاف کردن دمنوش را میل نمایید.
همانطور که اشاره کردیم این گیاه ارزشمند فواید متعددی برای بدن دارد و می تواند در سلامتی و تندرستی بدن بسیار مفید باشد. فواید سلامتی این گیاه عبارتند از :
آب بشقابی می تواند حافظه و عملکرد کلی شناختی را تقویت کند، به این معنی که ممکن است در درمان بیماری آلزایمر مفید باشد. یک مطالعه بر روی اثرات عصاره این گیاه و اسید فولیک در بهبود توانایی های شناختی پس از سکته مغزی نشان داده است که آب بشقابی و اسید فولیک هر دو به یک اندازه مفید بودند. این گیاه همچنین در بهبود حافظه نیز موثر است.
طبق تحقیقات عصاره گیاه آب بشقابی می تواند در بهبود واریس و نارسایی وریدی مفید باشد. مصرف این ماده باعث بهبود وضعیت رگها و کاهش التهاب آنها می شود. همچنین این ماده می تواند وضعیت بیماران دیابتی مبتلا به میکروآنژیوپاتی دیابتی را بهبود ببخشد.
علاوه بر این اعتقاد بر این است که اگر پس از پرواز های هوایی دمنوش آب بشقابی مصرف کنید، از بروز واریس در پاها بعد از پرواز جلوگیری می کند.
گیاه آب بشقابی اثری همچون قرص های آرامبخش دارد و میتواند سطح اضطراب فرد را کاهش دهد، همچنین بی خوابی ناشی از استرس را نیز را تا حد زیادی کنترل می کند. عصاره این گیاه در کنترل افسردگی و اضطراب اثرات نوید بخشی داشته است و محققان بسیار به آن امیدوارند.
مدت‌هاست که از ضماد و پماد گیاه آب بشقابی برای کمک به بهبود زخم استفاده می‌کنند. مجموعه شواهد فعلی نشان می دهد که نوعی تری ترپن، معروف به آسیاتیکوزید، قادر به تحریک تولید کلاژن و ترویج توسعه عروق خونی جدید ( رگ زایی ) در محل آسیب است که می تواند با خونرسانی بهتر به محل آسیب دیده باعث تسریع فرآیند بهبود زخم شود.
-رفع اسهال
-افزایش سطح انرژی
-تقویت قوای جنسی
-درمان بیماری های مقاربتی
-درمان بیماری های پوستی
-درمان اختلالات قاعدگی
-کند کردن پیشرفت جذام
-طولانی شدن عمر
این گیاه برای مصرف در مقدار نرمال، ایمن است و فواید بسیاری برای بدن دارد. اما اگر بیش از اندازه مصرف شود عوارض خطرناکی دارد از جمله:
-خواب آلودگی
-حالت تهوع
-سردرد
-سرگیجه
-اسهال
-تحریک پوست
-موارد نادر بیماری کبدی
-ایجاد آلرژی که به صورت خوراکی مصرف و یا استفاده بر روی پوست
آب بشقابی را می توان به عنوان مکمل مصرف کرد، به عنوان چای دم کرد یا به عنوان عصاره استفاده کرد. برای بیماری های پوستی، می توان آن را به صورت موضعی نیز استفاده کرد.
در حالی که استفاده از این گیاه به طور کلی بی خطر است، دوز دقیق می تواند به محدود کردن خطرات کمک کند. به دلیل خطر آسیب به کبد، این گیاه فقط باید به صورت کوتاه مدت مصرف شود. همیشه قبل از شروع مجدد استفاده، دو هفته استراحت کنید. شروع با دوز کم و افزایش آهسته به دوز کامل نیز می تواند خطر عوارض جانبی را کاهش دهد
برای ایمن ماندن از هر گونه آسیب احتمالی بهتر است با پزشک واجد شرایط مشورت کنید.
