جایگاه طب سنتی در دنیای امروز

طب سنتی از هزاران سال پیش در زندگی انسان نقش داشته و توانسته بسیاری از افراد را از مرگ نجات دهد، مشکلات مختلفشان را حل کند و به رفع مسائل جسمی و روحی کمک کند، طب سنتی در اصل مجموعه ای از اولین شیوه های درمان طبیعی و فیزیکی، شناخت کامل انواع گیاهان دارویی و مزایا و معایب آن ها و نحوه به کارگیری و درست کردن داروهاست، این طب که علاوه بر کمک گرفتن از گیاهان در روش های درمانی مختلف نیز می تواند از ورزش های مختلف، حرکات، کارهای عملی و موارد دیگر کمک بگیرد در استفاده از روش های درمانی حیوانی، یعنی کمک گرفتن از حیوانات و تولیدات آن ها نیز بسیار کارآمد است، درمورد جایگاه طب سنتی در دنیای امروز و با حضور پررنگ تکنولوژی جای بحث پیش می آید که آیا واقعا طب سنتی موثر است؟

درمورد طب سنتی چه می دانید؟

طب سنتی علمی است که از دنیای کهن نشات می گیرد و ارتباط مستقیمی با طبیعت دارد، در این نوع از شیوه درمان از گیاهان دارویی یا محصولات طبیعی مختلف دیگر برای بهبود بیماری ها و رفع مشکلات مختلف بدن انسان استفاده می کنند، علاوه بر خاصیت درمانی، این طب خاصیت پیشگیری و کنترل را هم در خود دارد و با پیروی از آن می توان زندگی سالم تری داشت، عطاری ها به نوعی داروخانه های مهم طب سنتی هستند که در آن ها می توان به جست و جوی داروی طبیعی مورد نیاز خود پرداخت، طبیب طب سنتی فردی با تجربه است که علم مربوط به دانش گیاهان و بدن انسان نسل به نسل به او رسیده، البته امروزه در اختیار گرفتن این علم نیاز به اتفاق خاصی ندارد و به سادگی با مطالعه مناسب می توان طبیب خود شد.

تعریف سازمان جهانی بهداشت از طب سنتی:

طب سنتی مجموعه از دانش، مهارت و شیوه های مبتنی بر نظریه ها، باور ها، و تجارب بومی در فرهنگ های مختلف است.
تعریف دیگر که در سال 1978 ارائه شده: طب سنتی مجموعه تمام علوم نظری و عملی است که در تشخیص طبی، پیشگیری و درمان بیماری های جسمی، ذهنی یا ناهنجاری های اجتماعی به کار می رود، این علم به طور گفتاری یا نوشتاری از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است.
تعریف دیگر که در سال 2000 ارائه شده: طب سنتی واژه ای کلی است که هم به سیستم های طب سنتی مانند طب سنتی چین، آیروودای هند، طب یونانی، عربی و هم به انواع مختلف طب بومی اطلاق می شود، درمان های طب سنتی شامل دارو درمانی یعنی استفاده از گیاهان دارویی، اجزای حیوانی و معدنی، و روش های غیر دارویی مانند طب سوزنی، ماساژ و درمان های روحی روانی است، در مجموع شامل کلیه اقدامات بهداشتی، رویکردها، اطلاعات و باورهایی است که به شکل های مختلف دارویی و غیر دارویی برای حفظ سلامتی و درمان، تشخیص و پیشگیری از بیماری ها به کار می رود، در حالی که این اعمال جزئی از سنت یک کشور یا در بطن سیستم خدمات پزشکی رسمی آن کشور نباشد، واژه های مکمل، جایگزین، غیرمتعارف یا موازی به کار می رود.

طب سنتی هر کشور مختص خودش است!

یکی از مهم ترین مسائلی که درمورد طب سنتی وجود دارد این است که در کشورهای مختلف متفاوت است، علت اصلی آن این است که تجربه ها در کشورهای مختلف متفاوت بود و به شکل متفاوتی به نسل های بعدی رسیده، علت تفاوت در تجارب از نوع زندگی تا زیستگاه و شرایط آب و هوایی و کم کم فرهنگ و تفکر را در بر می گیرد، مشخصا مردمی که در مناطق سردسیری زندگی می کنند گیاهان و البته امراض متفاوتی نسبت به افرادی که در مناطق گرمسیر زندگی می کنند دارند و شیوه برخوردشان با مسئله نیز متفاوت است.

مزایا و معایب طب سنتی نسبت به علم نوین پزشکی

بسته به مشکلی که دارید، شدت و ضعف آن، بدن خودتان و مشکلات دیگری که با آن درگیر هستید، شرایط زندگی، اقتصادی و مالی، بر اساس نوع تفکر و نگاه به مسائل می تواند گفت که طب سنتی می تواند از جنبه های مختلف مزایا و معایبی داشته باشد، اما برخی از مسائل وجود دارند که در حالت کلی می توان به آن ها توجه کرد:

عوارض طب سنتی بسیار کمتر است

از مهم ترین دلایلی که در بسیاری از مواقع برای درمان پیشنهاد می شود که سراغ گیاهان دارویی بروید و از طب سنتی کمک بگیرید این است که طب سنتی عوارض کمتری نسبت به داروهای شیمیایی دارد، بسیاری از داروهای شیمیایی باعث می شوند که در حین درمان مشکل خاص خود به هزار مشکل دیگر هم مبتلا شوید و چه بسا مشکل اول هم به طور کامل رفع نشود، به هر حال داروهای شیمیایی به هیچ عنوان برای دستگاه گوارش و سیستم عصبی بدن توصیه نمی شوند.

در طب سنتی تمرکز بر پیشگیری بسیار پررنگ است

شاید در علم پزشکی هم پیشگیری از ابتلا به بیماری ها مهم باشد اما مسئله این است که در طب سنتی داروهای گیاهی بسیاری وجود دارند که می توانند به پیشگیری از ابتلا به امراض کمک کنند، مسلما هیچ پزشکی برای پیشگیری از ابتلا به بیماری خاصی قبل از وقوع داروی شیمیایی تجویز نمی کند، اگر این طور باشد تمام آدم ها چه بیمار و چه سالم باید مدام داروی شیمیایی مصرف کنند که این اتفاق نیز بسیار مضر خواهد بود، اما مصرف داروهای گیاهی علاوه بر عطر و طعم خوشایندی که بسیاری از آن ها دارند می تواند به افزایش سلامتی و تقویت سیستم ایمنی بدن نیز کمک کند.

مقرون به صرفه بودن طب سنتی

طب سنتی در هر حال مقرون به صرفه تر از انواع داروهای شیمیایی است، البته به تازگی برخی از گیاهان دارویی قیمت بالایی دارند که در موارد خاصی این اتفاق می افتد، علاوه بر این امکان نگه داری و پرورش بسیاری از این گیاهان یا حتی در فصل های مختلف چیدن گیاهان خود رو وجود دارد و باعث سهولت استفاده می شود.

درد کمتر و گاهی طعم بهتر

استفاده از روش های طب سنتی آسان است و درد زیادی ندارد (بسته به گیاه و یا کاری که انجام می شود) خوردن گیاهان دارویی، دمنوش های و انواع ادویه ها در بسیاری از مواقع لذت بخش هم هست، لذت بخش بودن مصرف این داروها باعث می شود که در بسیاری از مواقع نه با هدف دارویی که با هدف خوش طعم کردن غذاها یا حتی به طور مستقیم مورد استفاده قرار گیرند.

کل نگری طب سنتی

در طب سنتی کل نگری خاصی وجود دارد که باعث می شود سلامتی و بیماری نتیجه عدم تعادل و توازن انسان در کل سیستم باشد که او را احاطه کرده، به عبارت دیگر برای درمان بیماری های مختلف از نشانه های بیماری به طور مستقیم استفاده نمی شود، باید تعادل و توازن در قدرت خود درمانی انسان برقرار شود.

همه دکتر می شوند!

از مهم ترین مشکلاتی که در طب سنتی وجود دارد و باعث بد نامی آن می شود این است که بسیاری از افراد اصلا توجهی به این ندارند که برای مصرف داروهای گیاهی مانند داروهای شیمیایی باید حتما با طبیب و مشاور مشورت کنند، مصرف خودسر داروهای گیاهی می تواند عوارض جبران ناپذیری در پی داشته باشد، به همین دلیل بهتر است اول وضع بیماری، علت آن و مشکلات مربوط به آن را به خوبی بررسی کنید و بعد سرغ راه حل بروید.

طب سنتی به ما چه امکاناتی می دهد؟

شناخت گیاهان و طبیعت
شناخت حیوانات و تولیدان آن ها
شناخت بدن انسان
شناخت انواع بیماری ها
شناخت روش های درست کردن داروهای موثر

جایگاه طب سنتی در جهان به چه صورت است؟

این نوع طب امروزه 77 درصد مردم آلمان، 75 درصد مردم فرانسه، 70 درصد مردم کانادا، 48 درصد مردم استرالیا، 42 درصد افراد آمریکا و 31 درصد مردم بلژیک را به گونه ای تحت تاثیر خود قرار داده که سالانه حداقل یک بار سراغ خدمات آن می روند، در انگلیس نیز درصد قابل توجهی از بیماران که دچار بیماری های خاصی مانند سرطان، دیابت، قلبی عروقی، روانی و ایدز هستند یا در دوران سالمندی به سر می برند از طب سنتی استفاده می کنند، استفاده مردم آمریکا از طب مکمل در سال های 1990 تا 1997 یک و نیم برابر بیشتر شده ولی مراجعه به پزشک عمومی تغییری نکرده است، البته علت اصلی مراجعه به طب سنتی در آمریکا کمر درد و مشکلات مربوط به اسکلت و عضلات بوده است.
در کره از سال 1987 خدمات مربوط به طب سنتی زیر نظر بیمه قرار گرفته و در فنلاند هم طب سوزنی و خدمات دیگر طب سنتی مکمل تحت پوشش بیمه اجتماعی قرار دارد، در آلمان بیمه های دولتی و خصوصی بخشی از هزینه های درمان مکمل و جایگزین را تحت پوشش دارد، 84 درصد از پزشکان ژاپنی از طب سنتی بومی خود در کنار طب رایج استفاده می کنند، در کشورهایی مانند بلژیک و ویتنام هم تا حدی از این ظرفیت استفاده شده است.

چین و اهمیت طب سنتی در آن

از معروف ترین کشورهای دارای طب سنتی قوی چین است، این کشور اساسا از سال 1954 استفاده از ظرفیت طب سنتی را در کنار علم پزشکی در قانون اساسی خود قرار داده است که طب سوزنی نیز بخشی از آن است، این کار باعث شده که طب سنتی علاوه بر چین در کشورهای دیگر نیز رشد چشم گیری پیدا کند.
در چین حدود 90 درصد بیماران از طب سنتی کمک می گیرند و خدمات طب سنتی به شکل سرپایی و بستری ارائه می شود.

کشورهای اروپایی با طب سنتی چه می کنند؟

با اینکه حرف زیادی از طب سنتی در اروپا زده نمی شود اما با این حال این کشورها نیز درصد قابل توجهی از طب سنتی و مصرف آن را در خود دارند، کشوری مانند سوئیس بعد از 1990 متوسط استفاده از خدمات طب سنتی و مکمل را به 49 درصد رسانده است که حائز اهمیت است.

جایگاه طب سنتی در ایران

در ایران طب سنتی از زمان های قدیم جایگاه ویژه ای داشته و حضور عطاری ها در هر محله و خیابان نشان دهنده اهمیت آن است، طب سوزنی نیز بخشی از طب سنتی ایرانی است که مورد استفاده قرار می گیرد، طبق تحقیقات صورت گرفته حضور بیش از 2300 نوع گیاه دارویی در ایران اهمیت استفاده از آن ها و البته شناخت آن ها به منظور برطرف کردن مشکلات مختلف را نشان می دهد.
امروزه طب سنتی در ایران به شکل آکادمیک نیز ارائه می شود و 17 دانشگاه علوم پزشکی در ایران دپارتمان یا دانشکده طب ایرانی دارند و پزشکان برای تخصص پنج ساله در رشته های طب و داروسازی آن قبول می شوند.
شبکه آزمایشگاهی گیاهان دارویی کشور 132 واحد آزمایشگاهی با هدف بهتر کردن کیفیت ارائه خدمات آزمایشگاهی در طول سال انجام شده، ارتقای ظرفیت اسمی تولید انواع عرقیات، عصاره و اسانس گیاهی در کشور به میزن 175000 تن در سطح 183 واحد تولیدی و صنعتی، توسعه دانشکده های طب سنتی و داروسازی سنتی در 8 دانشکده، بیشتر شدن تعداد دانشجوهای دکترای تخصصی طب سنتی از 170 نفر به 429 نفر و بیشتر شدن تعداد مراکز و یا هسته های تحقیقاتی طب سنتی و مکمل مصوب دانشگاهی به 9 مرکز از دیگر اقداماتی است که در طول این مدت صورت گرفته اند.
در گزارشی که دفتر طب سنتی ایران ارائه کرده است، تهیه کردن بیست بسته کارآفرینی در حوزه های مرتبط، افزایش سلامتکده های طب سنتی به بیست مورد، تهیه کردن اطلس جامع گیاهان دارویی در بیش از ده استان کشور، برای ثبت کردن مزایای گیاهان و حفظ بیشتر آن ها و همچنین مراقبت از ذخایر ژنتیکی و احیای میراث مکتوب طب سنتی از طریق گردآوری، مقابله، تطبیق، ترجمه، چاپ و انتشار نسخه های خطی و غیر خطی دانشمندان ایرانی از جمله دستاوردهای ملی در سال جاری بوده است، علاوه بر این ها دو واحد درس آشنایی با اصول و مبانی طب سنتی ایران نیز به عنوان درس اختصاصی در گروه پزشکی ارائه می شود، که به تازگی در تمام رشته های بالینی هم اجباری شده است.

راهبردهای استفاده از طب سنتی:

جالب است بدانید که استفاده از طب سنتی در بسیاری از کشورها تا سال 2002 ممنوع بوده است، سازمان بهداشت جهانی از این تاریخ به بعد چهار راهبرد برای استفاده از طب سنتی ارائه می کند که شامل موارد زیر می شوند:
ادغام طب سنتی با سیستم بهداشتی

تعیین و تضمین ایمنی، کارآیی و کیفیت طب سنتی، روش ها و فرآورده های درمانی
بیشتر کردن امکان دسترسی و ارائه خدمات طب سنتی در جهان به ویژه برای مردم کم درآمد
ترویج دادن استفاده از طب سنتی به شکل منطقی توسط پزشک و مصرف کننده و صیانت از آثار و منابع طب سنتی

تفاوت کشورهای توسعه یافته و توسعه نیافته از لحاظ استفاده از طب سنتی

استفاده از طب سنتی در کشورهای صنعتی و کشورهای در حال توسعه افزایش پیدا کرده و مصرف داروهایی با منشا گیاهی در آن ها رواج دارد، در برخی از کشورهای پیشرفته نزدیک به 70 درصد از داروهایی که مصرف می شوند منشا گیاهی دارند یا تلفیقی از طبیعت و دنیای شیمیایی هستند، طبق برآوردی که سازمان بهداشت جهانی انجام داده بیش از 80 درصد مردم جهان برای درمان بیماری ها، از داروهای گیاهی استفاده می کنند.

سوالات رایج:

آیا شناخت طبع های مختلف به طب سنتی ربط دارد؟

از مهم ترین کار هایی که طب سنتی می کند این است که می تواند به شناخت انواع طبع ها در خوراکی ها و خود افراد کمک کند و با این کار به متعادل کردن بدن شما کمک کند.

آیا همه رده های سنی می توانند از طب سنتی کمک بگیرند؟

بسته به نوع کمکی که می خواهید از طب سنتی بگیرید می توانید سراغ آن بروید و محدودیت سنی وجود ندارد، محدودیت های مربوط به هر روش گیاهی جداگانه باید مورد مطالعه و بررسی قرار بگیرد.