Menu
مواد نگه دارنده موادی هستند که در کارخانه ها و شرکت های تولید مواد غذایی مختلف به کار می روند و هدفشان اغلب افزایش طول عمر مواد غذایی است، این مواد که ترکیبات شیمیایی خاصی دارند به صورت افزودنی اضافه می شوند و تاثیری منفی بر سلامت بدن دارند، در ادامه به بررسی جزئیات این مواد و ضررهایی که برای سلامتی دارند می پردازیم.
همانطور که از نام این مواد مشخص است از آن برای افزایش طول عمر مواد غذایی استفاده می کنند، موادی مانند نیتریت ها در خوشرنگ شدن مواد نیز نقش دارند و باعث بهتر شدن جلوه آن ها می شوند، طبق گفته برخی متخصصان تغذیه از اهداف دیگر این مواد افزایش ایمنی غذاها و خوراکی هاست، البته میزانی که در بسته بندی ها مورد استفاده قرار می گیرند باید تحت نظر باشند تا مشکلی ایجاد نکنند.
مواد نگه دارنده تا حد بسیار کمی اگر در برخی از خوراکی ها مصرف شوند مشکل خاصی ایجاد نمی کنند، اما در صورتی که مصرف آن ها بیش از حد باشد موجب ایجاد مشکلات زیادی مانند چاقی، بیماری قلبی، سرطان و فشارخون بالا خواهد شد.
فشارخون از جمله مشکلات رایجی است که در دنیای امروزه برای بسیاری از افراد پیش می آید، این مشکل با افزایش وزن و مشکلات قلبی عروقی ارتباط مستقیم دارند، نگه دارنده ها علاوه بر افزایش چربی خون و ایجاد گرفتگی در عروق باعث اختلال در کار قلب شده و فشارخون را افزایش می دهند.
مواد نگه دارنده معمولا در غذاهای فراوری شده وجود دارند که دارای اسیدهای چرب و مضر زیادی هستند، این مواد تاثیر زیادی در چاقی مضر و بالا رفتن کلسترول بد خون دارند.
از جمله مهم ترین عوارضی که این مواد دارند سرطان زا بودن آن هاست، تقریبا تمام نگه دارنده ها بستر ابتلا به سرطان را آماده می کنند و این ویژگی بیشتر در مورد سیستم گوارشی رخ می دهد، در واقع امکان ابتلا به سرطان های گوارشی بخصوص سرطان معده را فراهم می کنند.
به طور کلی مصرف این مواد علاوه بر تاثیری که در افزایش فشارخون دارند و از این جهت برای قلب ضرر دارند می توانند بافت های قلبی را تضعیف کنند و بخصوص باعث آسیب دیدن افراد مسن شوند.
از جمله مهم ترین عوارضی که در این مواد وجود دارد این است که می توانند باعث تشدید مشکل تنفسی شوند، این مواد آسم و برونشیت را تشدید می کنند و می توانند امکان تنفس خوب را کاهش دهند.
معمولا این مواد به کبد و کلیه ها در طول زمان و به مرور آسیب می زنند، علت این اتفاق این است که کلیه و کبد دو عضو مهم سم زدای بدن هستند و باید با این مواد و سم موجود در آن ها مبارزه کنند، همین اتفاق به آن ها آسیب بیشتری وارد می کند و معمولا آن مواد با این دو عضو مبارزه می کنند.
این مواد تاثیر زیادی در افزایش آثار بیش فعالی در کودکان دارند و می توانند خردسالان را تحت تاثیر منفی قرار دهند و رشدشان را دچار اختلال کنند.
افراد مبتلا به دیابت
افراد مبتلا به بیماری قلبی
افراد دارای فشارخون بالا
افرادی که آسم دارند یا از مشکلات تنفسی رنج می برند
افراد مبتلا به آلرژی های مختلف
کودکان
افراد مسن
تمام محصولات کارخانه ای یا حداقل 99 درصد آن ها دارای نگه دارنده هستند، از جمله این مواد می توان به کنسروها، سس ها، رب، لبنیات، سوسیس، کالباس، شکلات صبحانه، مربا، فرآورده های گوشتی، روغن ها، شکلات ها، آدامس ها، دسرهای آماده، بیسکوییت و کوکی، بستنی، آبمیوه، نان، دسرهای ژله ای، نان های مختلف و مواد دیگر اشاره کرد، این کار در افزایش طول عمر محصولات اهمیت دارد.
برای درست کردن نگه دارنده ها از ترکیبات شیمیایی مختلفی استفاده می شود، در ادامه به بررسی مهم ترین موادی که در آن ها به کار می روند می پردازیم.
نیترات سدیم یا Sodium Nitrate از مواد شیمیایی خطرناکی است که باعث ابتلا به سرطان معده می شود، مضرات این ماده انقدر زیاد است که در کشورهای اروپایی مانند آلمان و نروژ مصرف آن به عنوان نگه دارنده ممنوع است.
این ماده بیشتر برای نگه داری از محصولات گوشتی استفاده می شود، بیکن ها، کالباس، ژامبون و انواع محصولات مشابه معمولا دارای نیترات سدیم هستند.
Sulfites ترکیباتی هستند که عوارضی مانند تپش قلب را در پی دارند و باعث ایجاد آلرژی، آسم و رینیت می شوند، علاوه بر این سولفیت ها احتمال ابتلا به سرطان را هم افزایش می دهند، باعث ایجاد درد در مفاصل می شوند و سردرد آور هستند، از نام های دیگر این مواد می تواند به دی اکسید گوگرد، بیسولفیت پتاسیم، سدیم بیسولفیت یا سولفیت سدیم نیز اشاره کرد، در واقع بر روی محصولات غذایی مختلف با این عنوان ها می توانید آن را پیدا کنید.
این ترکیب بیشتر در نگه داری از میوه های خشک به کار می رود، در انواع کنسروهای میوه وجود دارد و باعث طول عمر شیره ذرت، زیتون کنسرو شده و همچنین سرکه می شود.
پروپیل گالات با نام انگلیسی Propyl Gallate نام ماده ای نگه دارنده است که مضر شناخته می شود و از عوارض آن می توان به آسیب دیدن کبد در طول زمان اشاره کرد، این ماده که سلامتی بدن را تحت تاثیر قرار می دهد در ایجاد مشکلات تنفسی نیز نقش دارد.
این ماده شیمیایی بیشتر در تولید موادی مانند ترشیجات، خیارشور، رب، سس، انواع چاشنی ها، آدامس ها و محصولات گوشتی مختلف به کار می رود.
Mono Glycerides And Di-Glycerides از جمله مواد سمی و خطرناک دیگر برای بدن هستند که در لیست چربی های بد و ناسالم قرار گرفته اند و برای بدن شما ضرر دارند.
مونو و دی گلیسیریدها برای مراقبت از آجیل های بوداده به کار می روند و معمولا در سبزیجات بسته بندی شده با سس و حتی مارگارین وجود دارند، علاوه بر این برای افزایش ماندگاری کیک، پای، نان، کلوچه و کره بادام زمینی نیز از آن ها استفاده می شود.
Propylene Glycol And Carboxymethylcellulose نام دو ترکیب شیمیایی است که معمولا باعث طول عمر مواد می شوند، پروپیلن گلیکول ضد یخ است و به حذف رنگ کمک می کند این ماده می تواند باعث ایجاد افسردگی CNS نیز در بدن شود، کربوکسی متیل سلولز نیز ترکیبی تثبیت کننده است، طبق مطالعات صورت گرفته روی موش های آزمایشگاهی کربوکسی متیل سلولز تولید تومور در بدن را تحریک می کند و باعث ابتلا به سرطان می شود.
پروپلین گلیکول را می توانید در ترکیبات موجود در بستنی پیدا کنید، کربوکسی نیز از موادی است که معمولا در درست کردن سس سالاد، پنیر و شکلات شیری استفاده می شود.
Butylated HydroxyAnisole
این ماده که به طور خلاصه با عنوان BHA شناخته می شود ماده ای شیمیایی و جامد است و بسیار مضر شناخته می شود، درواقع از عوارض اصلی آن می توان به سرطان زا بودن اشاره کرد.
BHA در چه موادی استفاده می شود؟
این ماده شیمیایی معمولا برای ماندگاری موادی مانند گوشت، کره، غلات، انواع روغن های گیاهی و کوکی ها به کار می رود و در بسته بندی های چیپس نیز وجود دارد.
برومات (Bromates) از رایج ترین نگه دارنده ها برای محصولات آردی و نان سفید است که مواد مغذی موجود در آن ها را نابود می کند و امکان ابتلا به اسهال را افزایش می دهد.
بنزوات با نام انگلسی Benzoates نام ماده ای نگه دارنده است که حساسیت هایی آلرژیک ایجاد می کند و می تواند باعث آسیب زدن به مغز شود، این ماده را معمولا به ترشی، مارگارین، پوره میوه و آب میوه اضافه می کنند.
هیدرازید مالئیک با نام انگلیسی Maleic Hydrazide از جمله مواد نگه دارنده ای است در سیب زمینی استفاده می شود تا جوانه نزند، این مهار کننده شیمیایی مضر شناخته شده و باعث ابتلا به سرطان می شود.
اسید سیتریک Citric Aciid ساخته شده با اسید سولفوریک Sulfuric Acid ماده ای مضر و خطرناک است که باعث ایجاد واکنش های آلرژیک می شود و حساسیت را زیاد می کند، توجه کنید که اسید سیتریک طبیعی که در مرکبات وجود دارد اینطور نیست و تنها زمانی که به دست انسان ساخته می شود مضر است.
اگر می خواهید زندگی سالم تری دارید باید تا حد امکان مصرف این مواد شیمیایی را کاهش دهید، البته در زندگی های امروزی امکان حذف صد در صدی این مواد موجود ندارد اما با این حال می توان مصرف آن ها را کاهش داد و با افزایش عادت های غذایی سالم با بیماری ها مقابله کرد.
یکی از بهترین راهکار ها این است که سراغ مواد طبیعی بروید، از میوه ها و سبزیجات تازه استفاده کنید و اگر دسترسی دارید آن ها را مستقیما از باغ یا زمین زراعی به دست آورید، در مصرف گوشت های مختلف نیز به این نکته توجه کنید و سعی کنید به جای گوشت های فراوری شده از گوشت تازه در قصابی ها استفاده کنید، نکته مهم دیگر این است که غذاهای آماده و فست فودی را تا حد ممکن از رژیم غذایی خود حذف کنید و غذاهای گرم و خانگی را در اولویت قرار دهید.
وقتی خوراکی خاصی را خریداری می کنید حتما توجه کنید که از جای معتبری باشد، برچسب سلامت داشته باشد، مواد تشکیل دهنده آن با جزئیات درج شده باشد و اطلاعات کافی درمورد شرکت تولید کننده آن وجود داشته باشد، بسته بندی مناسب باشد و تاریخ تولید و انقضا نیز مشخص باشد.
کنسروها قوطی های عموما فلزی هستند که ماده غذایی داخل آن ها در طول فرایند های حرارتی، پخته، استریل و تمام میکروارگانیسم های آن ها نابود می شود، این ظرف ها امکان ورود میکروب به غذا را به صفر می رسانند و باعث بیشتر شدن طول ماندگاری مواد می شوند و در آن ها نیازی به نگه دارنده نیست، اما با این حال مصرفشان توصیه نمی شود زیرا در برخی از آن ها از نگه دارنده ها به حال استفاده می شود.
علاوه بر نگه دارنده ها دو گروه دیگر از افزودنی ها هستند که وارد غذاها می شوند و تقریبا اجتناب از آن ها غیر ممکن است، یک گروه در طول تهیه اضافه می شوند و یک گروه در مراحل قبل تر و در طول رشد گیاه یا حیوان، این مواد که به طور ناخواسته مصرف می شوند نیز مضر هستند.
افزودنی ها مانند رنگ های مصنوعی، نمک، شکر، اسانس ها، ادویه ها، مواد سفید کننده، پایدار کننده ها، آنتی اکسیدان ها و سرکه یا مواد دیگر هستند که البته به طور عمدی اضافه می شوند و با این حال بدون آن ها ماده کیفیت کمتری در ظاهر خواهد داشت.
مواد دیگری که در طول رشد گیاه و دام و طیور جذب بدنشان می شوند نیز وارد غذای ما می شوند و مضر هستند، از جمله این مواد می توان به حشره کش ها، قارچ کش ها، جونده کش ها، کودهای شیمیایی، فلزات سنگین، آنتی بیوتیک ها، داروهای هورمونی که وارد شیر و تخم مرغ هم می شوند اشاره کرد، این مواد آلاینده هایی هستند که مصرفشان مضر است.
اگر مصرف این مواد بیش از حد باشد تاثیر منفی خواهند داشت.
برخی از این مواد اگر زیاد استفاده شوند می توانند تاثیر بگذارند.