Menu
براساس مفاهیم طب سنتی افراد داراری چهار نوع طبع مختلف هستند که هر کدام از این ها ویژگی های خاص خود را دارد و عبارتند از صفراوی، دموی، بلغمی و سوداوی.
طبع بلغمی در اثر غلبه خلط بلغم بر سایر اخلاط در بدن ایجاد می شود، این خلط اغلب سرد و تر است و افراد بلغمی مزاج از سرما و رطوبت رنج می برند. در این مطلب با ویژگی های بلغم، بلغمی مزاج ها و راه های کنترل و درمان خلط بلغم در بدن آشنا خواهیم شد.
غذا پس از هضم به صورت مایعی چسبناک در می آید که شامل چهار خلط مختلف صفرا، دم، سودا و بلغم است، اگر میزان این اخلاط با هم مساوی و در شرایط کنترل‌شده باشد، طبع بدن انسان متعادل خواهد بود. اما اگر هر یک از این اخلاط بیشتر از دیگران باشد، طبع بدن به سوی آن می رود و مشکل ایجاد می کند. وقتی بدن دچار غلبه بلغم می شود که میزان خلط بلغم نسبت به دیگر اخلاط افزایش می یابد و بدن دچار سردی و رطوبت می شود. افراد دچار خلط بلغم در صورت مصرف غذاهای سرد و مرطوب دچار مشکل می شود. از همین رو توصیه می شود که این افراد برای معتدل کردن طبع خود از غذا های گرم و خشک استفاده کنند تا بدنشان به اعتدال برسد. بلغم بر اندام های مختلف بدن تاثیر می گذارد و عملکردشان را مختل میکند، به عنوان مثال اگر مغز تحت تاثیر بلغم قرار بگیرد دچار ادم می شود و فرد به عوارضی همچون فراموشی و کندی حافظه دچار می شود. البته محل تاثیر بلغم به طور عمده ریه می باشد و مجاری تنفسی می باشد.
غلبه بلغم بر اندام های مختلف بدن تاثیری متفاوت دارد و علائم آن با هم فرق دارد. در ادامه به برخی از این عوارض اشاره می کنیم :
غلبه بلغم بر بدن و به خصوص گوش، باعث ایجاد صدایی آزار دهنده در گوش می شود. وزوز گوش یا صدایی همچون صدای پنکه نیز از علامت های غلبه سردی و رطوبت بر بدن است. غلبه بلغم در گوش اگر درمان نشود ممکن است شنوایی فرد را تهدید کند.
تاثیر سردی بر دهان و ناحیه حلق از طریق تورم لوزه ها و خروپف مشخص می شود. علاوه بر این مواردی همچون لکنت زبان و جاری شدن آب دهان نیز از دیگر علامت های غلبه بلغم است. تاثیر سردی و رطوبت بر دهان و حلق به حدی است که اگر مادر شیرده در دوران شیردهی دچار غلبه بلغم شود، کودکش دیر تر صحبت می کند.
مفصل ها نیز از غلبه بلغم بر بدن آسیب می بینند. عامل اصلی بیماری های شایع مفاصل همچون آرتروز و روماتیسم افزایش سردی و رطوبت در بدن است.
بیماری هایی همچون سینوزیت، فراموشی، افسردگی، اختلالات خلقی، آلزایمر، سردرد و… در نتیجه غلبه‌ی بلغم و تاثیر آن بر مغز ایجاد می شود.
بیماری برص که پوست را تحت تاثیر قرار میدهد، نتیجه غلبه سردی و رطوبت است که باعث ایجاد لکه های سفید با رنگی بر روی پوست می شود.
چشم ها نیز از تاثیر بلغم در امان نیستند و مشکلاتی همچون آب مروارید، ریزش بی دلیل اشک، پلک افتاده و اختلال در بینایی از جمله عوارض غلبه بلغم می باشد.
حتما در طول زندگی خود دچار ریزش، مو شده اید. جالب است بدانید که افزایش سردی و رطوبت در بدن مشکلاتی مانند موخوره و ریزش مو را به دنبال دارد.
تاثیر سردی بر بدن و افزایش خلط بلغم باعث تکرر ادرار، بی اختیاری ادرار و تشکیل سنگ در مجاری کلیه و مثانه می شود.
بلغم بر قلب نیز تاثیر منفی دارد و باعث بروز مشکلاتی همچون اختلال عملکرد دریچه های قلب را پیخواهد داشت.
اگر علائمی همچون حالت تهوع، نفخ، سوزش سر دل و ترش کردن معده را دارید، باید بدانید که دچار غلبه بلغم شده اید.
تاثیر بلغم بر اندام های تناسلی و دستگاه تولید مثل نیز با علائمی همچون بزرگ شدن پروستات، عفونت های رحم، خونریزی غیر عادی قاعدگی و ناباروری مشخص می شود.
بلغم مایع چسبناکی است که در قسمت بالایی مجاری تنفسی قرار دارد و در صورت وجود به دلیل اینکه بیمار را آزار می دهد هوس دفع آن را احساس می کند. این ترشحات ممکن است در اثر عوامل بیماری‌زای مختلف که ممکن است خونی باشند آلوده شده باشند، یا ممکن است حاوی سلول‌های مختلفی باشند که توسط آنها بیماری‌های ریوی مختلف و عوامل آلاینده مختلف مانند عفونت‌های ریوی، سل، ایدز و سرطان ریه تشخیص داده شود. رنگ خلط بلغم در موارد مختلف می تواند متفاوت باشد. رنگ این خلط با توجه به شرایط پاتولوژیک بیمار به شرح زیر است:
خلط شفاف
خلط شفاف معمولاً طبیعی است، اگرچه ممکن است در برخی از بیماری های ریوی افزایش یابد.
خلط سفید یا خاکستری
خلط سفید یا خاکستری نیز می‌تواند طبیعی باشد، اما ممکن است در مقادیر زیاد با برخی بیماری‌های ریوی همراه باشد.
خلط زرد تیره یا سبز
نوعی گلبول سفید که به نوتروفیل ها معروف است رنگ سبز دارد زیرا این نوع گلبول های سفید به محل عفونت های باکتریایی در دستگاه تنفسی جذب می شوند. عفونت ریه ها در مواردی مانند ذات الریه ممکن است منجر به تولید رنگ سبز خلط شود.
بلغم زرد با سبز می تواند با فیبروز کیستیک نیز همراه باشد.
خلط قهوه ای
بلغم قهوه ای به دلیل وجود قطران در ریه افرادی که سیگار می کشند دیده می شود، همچنین ممکن است به دلیل وجود خون قدیمی و مرده ، بلغم قهوه ای یا سیاه به نظر برسد. همچنین با بیماری سیاه سرفه نیزهمراه است.
خلط صورتی
رنگ صورتی، به خصوص خلط صورتی کف آلود، ممکن است ناشی از ادم ریوی باشد، وضعیتی که در آن مایع و مقدار کمی خون از مویرگ ها به آلوئول های ریه نشت می کند. ادم ریوی اغلب از عوارض نارسایی احتقانی قلب است. در مواردی خلط صورتی یا خونی معمولاً نتیجه سل است.
خلط خونی
خلط خونی همیشه باید ارزیابی شود، حتی اگر تنها اثری از خلط خونی باشد، زیرا سرفه خونی می تواند خطرناک باشد و اولین علامت سرطان ریه است.
غلبه بلغم را از نظر طب سنتی یا مکمل با اصلاح سبک زندگی و تغییر اساسی در رژیم غذایی می توان به مرور زمان درمان کرد. افراد دارای طبع بلغمی یا سرد و تر باید از سردی و رطوبت پرهیز کنند تا طبع آنها معتدل شود و به اصطلاح اصلاح طبع انجام دهند. این اصلاح هم با تغییر غذا ها و هم تغییر محیط انجام می شود. یعنی حتی محیط های سرد و مرطوب نیز باعث ازدیاد بلغم و عوارض ناشی از آن می شود.
غذا های مصرفی در افراد بلغمی نیز باید دارای طبع گرم و خشک باشند تا سردی و رطوبت را جذب کنند. افراد بلغمی مزاج باید حجم غذای خود را کاهش دهند و از غذاهای دیر هضم پرهیز کنند.
در ادامه به برخی از مواد غذایی مفید و مضر برای افراد بلغمی اشاره می کنیم :
میوه ها بهش قابل توجهی از ویتامین ها و آب مورد نیاز بدن را تامین می کنند و باید روزانه در رژیم غذایی فرد وجود داشته باشند. افرادی که دچار غلبه بلغم هستند باید از مصرف میوه هایی با طبع سرد همچون نارنگی، آلبالو، پرتقال، آلو، هندوانه و کیوی پرهیز کنند. با این وجود مصرف سبب شیرین، نارگیل و به برای این افراد بسیار مفید می باشد.
مصرف سبزیجات برای هر گروهی توصیه می شود، چون حاوی فیبر و املاح ضروری برای بدن هستند. اما برخی از سبزیجات همچون گوجه فرنگی، سیب زمینی، قارچ، کاهو، کلم و اسفناج نباید در رژیم غذایی افرادی با طبع بلغمی وجود داشته باشد چون باعث تشدید سردی و رطوبت می شود. سبزی هایی مانند ترخون، نعناع، شنبلیله، تره، جعفری، شوید، ریحان، مرزه و کرفس به دلیل اینکه جذب کننده رطوبت هستند، می توانند در اصلاح طبع بلغمی ها مفید باشد.
بخش اصلی پروتئین دریافتی هر فردی در رژیم روزانه خود از طریق گوشت ها تامین می شود. گوشت هایی همچون گوشت گوساله، گاو، شتر مرغ، بوقلمون، ماهی و مرغ دارای طبع سرد هستند و باعث تشدید سردی و رطوبت در بدن می شوند، بنابراین باید از مصرف آنها پرهیز کرد. گوشت گوسفند و بره برای افراد بلغمی بهترین گزینه است.
ادویه ها اغلب دارای طبع گرم و خشک هستند و می توانند در جذب سردی و رطوبت مفید باشند. به افراد بلغمی توصیه می شود از ادویه هایی همچون دارچین، زنجبیل، زعفران، هل، موسیر، سیر و… استفاده کنند. برخی ادویه ها همچون سماق برای افراد بلغمی توصیه نمی شود.
لبنیات به طور کلی سرد و تر هستند و مصرف آنها به افراد بلغمی توصیه نمی شود. شیر، کشک، ماست، پنیر و… نباید در رژیم غذایی این افراد باشد.
مغزهایی همچون پسته، بادام، گردو و فندق گزینه خوبی برای رفع بلغم هستند. در مقابل مصرف بادام زمینی و مشتقات آن همچون کره بادام زمینی به افراد بلغمی توصیه نمی شود.
نوشیدنی هایی همچون دلستر، نوشابه و آبغوره به هیچ وجه برای بلغمی ها مفید نیست. نوشیدنی های کافئین دار همچون چای و قهوه نیز موجب سردی می شود. افراد بلغمی بهتر است از دمنوش های گیاهی با طبع گرم و خشک استفاده کنند.
توجه کنید که فست فود ها، کنسرو ها، مامارو و لازانیا، چیپس و پفک، سس‌ها و… باعث تشدید غلبه بلغم می شود.
بهترین حالت برای بدن ایجاد تعادل بین اخلاط اربعه است، یعنی صفرا، بلغم، دم و سودا با هم در تعادل باشند و میزان هر یک از آنها از حالت عادی تجاوز نکند. اگر بدن دچار غلبه بلغم شد، سردی و رطوبت بر آن غالب می شود و بیماری هایی همچون آرتروز، بیماری های ریوی، بیماری های قلبی، آلزایمر، افسردگی و… ایجاد می گردد. برای درمان این حالت نیازمند صرف زمان و صبر و اصلاح طبع می باشد. اصلاح طبع باید با مشاوره متخصص طب سنتی و اصلاح مزاج صورت بگیرد تا تعادل اخلاط در بدن ایجاد شده و طبع بدن معتدل شود.